[:gj]છૂટક ફુગાવાના ઝડપી વધારામાં સામાન્ય માણસ ફસાઈ રહ્યો છે. એલપીજી સિલિન્ડર અને દૂધના ભાવમાં થોડા સમય પહેલા વધારો થયો હતો. ડુંગળીના ભાવ ઘણા મહિનાઓથી ઊંચા રહ્યા છે. આવી સ્થિતિમાં સામાન્ય માણસ કેવી રીતે જીવે છે, તે હવે છુપાયેલું નથી. સોમવારે આંકડા અને અમલ મંત્રાલયે જાહેર કરેલી છૂટક ફુગાવાના આંકડા પણ ચોંકાવનારા છે કારણ કે છૂટક ફુગાવો છેલ્લા સાડા પાંચ વર્ષમાં ઉચ્ચતમ સ્તરે ગયો છે. સરકારના મંત્રાલયે કહ્યું છે કે રિટેલ ફુગાવો ડિસેમ્બરમાં સાડા સાત ટકા હતો જે અગાઉના મહિનામાં 5.54 ટકા હતો.
ગયા વર્ષે ડિસેમ્બરમાં છૂટક ફુગાવો 2.18 ટકા હતો. આમાંથી એક વાત સ્પષ્ટ થઈ ગઈ છે કે સરકાર જે રીતે સમય સમય પર ફુગાવાના મામલાને નકારી રહી છે, આ આંકડાઓ તેના દાવાઓના દાવાઓને જાહેર કરે છે. મંગળવારે જથ્થાબંધ ફુગાવાના ડેટા પણ 4 પર આવ્યા, જે પરિસ્થિતિની ગંભીરતાની પુષ્ટિ કરે છે. મોંઘવારી હોય, જથ્થાબંધ કે છૂટક, વાસ્તવિકતા એ છે કે લોકોના ખિસ્સામાંથી નાણાં ઝડપથી બહાર આવી રહ્યા છે અને સરકાર અને રિઝર્વ બેંક તેમના હાથ પર બેઠા છે.
છેવટે શું થયું કે છૂટક ફુગાવાનો ગ્રાફ ઝડપથી વધી ગયો? આંકડા દર્શાવે છે કે એક મહિનાની અંદર કઠોળ અને શાકભાજીના ભાવ આસમાને પહોંચી ગયા છે. શાકભાજીના ભાવમાં સિત્તેર ટકાથી વધુનો વધારો થયો છે. ઇંડા, માંસ-માછલી, પીણા અને ખાદ્યથી સંબંધિત અન્ય ચીજોમાં વધારો પણ લોકોને પરસેવાથી મુક્ત કરે છે. જો ભાવ વધારવાનો ટ્રેન્ડ યથાવત રહેશે તો ફુગાવાના સંચાલન માટેની સરકારની આવડત ક્યારે હાથમાં આવશે? મોટો સવાલ એ છે કે રિઝર્વ બેંક રિટેલ ફુગાવાના વધારાની અપેક્ષા કેમ કરી નથી? આ રીતે ફુગાવો વધવાનું કારણ હંમેશાં પેટ્રોલ અને ડીઝલની કિંમતોમાં વધારો હોવાનું કહેવામાં આવે છે અને આવું થાય છે, પરંતુ આ વખતે પેટ્રોલ અને ડીઝલની કિંમતોમાં એટલો વધારો થયો નથી કે અચાનક એક મહિનામાં ખાદ્ય ચીજો આટલી મોંઘી થઈ જાય છે. જાઓ આવી સ્થિતિમાં છૂટક ફુગાવામાં વધારો અને તેને રોકવામાં સરકારની નિષ્ફળતા આશ્ચર્યજનક છે.
રિઝર્વ બેંકનો છૂટક ફુગાવાનો લક્ષ્યાંક બે થી છ ટકાની વચ્ચે રાખવામાં આવ્યો છે. પરંતુ હવે છૂટક ફુગાવો આ છ ટકાથી ઉપર ગયો છે. આ કટોકટી લોકો અને રિઝર્વ બેંક માટે પણ ઓછી સામાન્ય નથી. રિટેલ ફુગાવાના વધારાને કારણે સૌથી મોટી મુશ્કેલી ઊભી થઈ છે, કે નીતિ દરમાં વધુ કાપ બંધ કરવામાં આવ્યો છે. જ્યારે ફુગાવો છ ટકાથી ઉપર વધવા માંડે છે, ત્યારે સેન્ટ્રલ બેન્ક પોલિસી રેટમાં વધારો કરવા માટે દબાણ હેઠળ છે. તેની અસર એ છે કે બેંક લોન સસ્તી થવાની સંભાવના ઓછી થઈ છે. આવી સ્થિતિમાં, અર્થશાસ્ત્રને ધકેલી દેવા માટે લોન અને સસ્તી દિશામાં જે પ્રકારની કવાયત ચાલી રહી છે, તેને દબાણ કરવામાં આવશે. મોંઘવારી સામાન્ય માણસને વધુ નુકસાન પહોંચાડે છે કારણ કે રોજગારના મોરચે દેશની હાલત કફોડી બની છે. લોકોને નોકરી મળી રહી નથી. મંદીના કારણે લાખો લોકોએ નોકરી ગુમાવી છે. વસ્તીના મોટા વર્ગનો ધસારો એટલો ઓછો છે કે તે ફુગાવો સામે ટકી શકતો નથી. ફુગાવાને પહોંચી વળવા રિઝર્વ બેંક પાસે કોઈ વિકલ્પ નથી. આવી સ્થિતિમાં, ખાસ કરીને બજેટમાં આ મુદ્દે સરકાર શું પગલા લે છે તે જોવામાં આવશે.[:]
