[:gj]ચિત્રા તિરૂનલ ઈન્સ્ટિટ્યુટ ફોર મેડિકલ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી (SCTIMST) ખાતે કામ કરતા વૈજ્ઞાનિકોએ કોરોનાવાયરસ સામેની લડત માટે ડિસઈન્ફેકશન ગેટ વે અને ફેસ માસ્કસના નિકાલ માટે ડિસ્પોઝીબલ બિન વિકસાવ્યું
વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગના સચિવ પ્રૉ. આશુતોષ શર્મા ભારપૂર્વક જણાવે છે કે “સંક્રમણની ચેઈન તોડવા લોકો, વસ્ત્રો, સપાટીઓ અને ઉપયોગમાં લેવાયેલી અને નિકાલ કરી શકાય તેવા સુરક્ષાત્મક વસ્ત્રોનો નિકાલ ખૂબ મહત્વનો છે.”
ભારત સરકારના વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગના નેજા હેઠળના કાર્યરત સ્વાયત્ત સંસ્થા શ્રી ચિત્રા તિરૂનલ ઈન્સ્ટિટ્યુટ ફોર મેડિકલ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી (SCTIMST) ત્રિવેન્દ્રમ, કેરળ ખાતે કામ કરતા વૈજ્ઞાનિકોએ કોરોનાવાયરસ મહામારીને લડત આપવા બે ટેકનોલોજી વિકસાવી છે.
આ બે ટેકનોલોજીમાંની એક ચિત્રા ગેટ વેનુ ડિઝાઈનીંગ લોકોને એક પછી એક વ્યક્તિને ચેપ મુકત કરવાના હેતુથી મેડિકલ ઈન્સ્ટુમેન્ટેશન ડિવિઝનના બે વૈજ્ઞાનિક જુથીન કૃષ્ણ અને સુભાષ વીવીએ નામના બે વૈજ્ઞાનિકોએ કર્યું છે. આ એકથી બીજા સ્થળે લઈ જવાય તેવી એક પદ્ધતિ છે, જે હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડનો નો ધુમાડો અને અલ્ટ્રાવાયોલેટ કીરણો આધારિત ચેપ મુક્ત કરવવાની સગવડ ધરાવતી પધ્ધતિ છે. હાઈડ્રોજન પેરોકસાઈડનો ધુમાડો વ્યક્તિના હાથ, શરીર અને કપડાંને ચેપ મુક્ત કરે છે. આ સમગ્ર પધ્ધતિને ઈલેક્ટ્રોનિક વ્યવસ્થા મારફતે નિયંત્રિત કરી શકાય છે. ચેમ્બરમાં બેસાડેલાં સેન્સર વ્યક્તિના પ્રવેશને ડીટેક્ટ કરે છે અને હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડનો ધુમાડો નીકળવાની શરૂઆત થાય છે. વ્યક્તિએ ,મ્બરમાં એકથી બીજા છેડા સુધી ચાલવાનુ રહે છે. જ્યારે વ્યક્તિ બહાર નીકળી જાય છે, ત્યારે સિસ્ટમમાં હાઈડ્રોજન પેરોક્સાઈડનો ધુમાડો નીકળવાનુ બંધ થઈ જાય છે અને ચેમ્બરની અંદર અલ્ટ્રા વાયોલેટ લેમ્પ ચાલુ થાય છે અને તે ચેમ્બરને ચેપ મુક્ત કરે છે.નિર્ધારિત સમય પછી અલ્ટ્રા વાયોલેટ લાઈટ આપમેળે બંધ થઈ જાય છે અને તે પછી ચેમ્બર બીજી વ્યક્તિ માટે તૈયાર થઈ જાય છે.
આ સમગ્ર પ્રક્રિયામાં માત્ર 40 સેકન્ડ લાગે છે. આ સિસ્ટમની દિવાલો પર મોનિટરીંગ માટે પારદર્શક ગ્લાસ પેનલ હોય છે અને એમાં ઉપયોગ વખતે લાઈટ ઝબકતી રહે તેવી વ્યવસ્થા હોય છે. આ સાધનની ડિઝાઈન અને જાણકારી એચએમટી મશીનયુલ્સ, એરનાકુલમ, કેરાલાને તબદીલ કરવામાં આવી છે.
બીજી ટેકનોલોજી ચિત્રા ‘યુવી આધારિત ફેસમાસ્ક ડીસપોઝિબલ બીન’ છે, જેની ડિઝાઈન શ્રી ચિત્રા તિરૂનલ ઈન્સ્ટિટ્યુટ ફોર મેડિકલ સાયન્સ એન્ડ ટેકનોલોજી (SCTIMST)ના સુભાષ વીવીએ કરી છે. ‘યુવી આધારિત ફેસમાસ્ક ડિસપોઝેબલ બિન’નો ઉપયોગ હૉસ્પિટલના હેલ્થ વર્કર્સ કરી શકે છે અને જ્યાં વપરાયેલા ફેસ માસ્ક, માથા ઉપર પહેરવાનાં આવરણો, ફેસશીલ્ડને કારણે ચેપ થવાની સંભાવના રહેતી હોય તેવા જાહેર સ્થળોએ ચેપની ચેઈનને તેડવા માટે થઈ શકે છે.
હાલમાં કોરોનાવાયરસ ફેલાયો હોવાને કારણે ફેસમાસ્ક્સ પોતાની સાથે રાખવી પડે તેવી વસ્તુ બની ગઈ છે, પરંતુ વપરાયેલાં માસ્કસ જોખમી બની જતાં હોય છે. આથી તેનો યોગ્ય રીતે નિકાલ કરવામાં આવે તે જરૂરી બની જાય છે. આ વેસ્ટ (કચરા)ને એકત્ર કરનારા લોકોને કોરોનાવાયરસનો ચેપ લાગવાનુ જોખમ રહે છે. વપરાયેલાં માસ્કસને કચરા પેટીમાં ફેંકી દેવાના બદલે વપરાયેલા માસ્કને ચેપ મુક્ત કરવામાં આવે તે જરૂરી છે. આ સાધનની ડિઝાઈન અને જાણકારી એચએમટી મશીનયુલ્સ, એરનાકુલમ, કેરાલાને તબદીલ કરવામાં આવી છે.
વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી વિભાગના સચિવ પ્રૉ. આશુતોષ શર્મા ભારપૂર્વક જણાવે છે કે “લોકો, વસ્ત્રો, સપાટીઓ અને ઉપયોગમાં લેવાયેલા અને નિકાલ કરી શકાય તેવા સુરક્ષાત્મક વસ્ત્રોનો નિકાલ સંક્રમણની ચેઈન તોડવા માટે નિકાલ કરવાની બાબત ખૂબ જ મહત્વ ધરાવે છે.”
(વધુ માહિતી માટે કુ. સ્વપ્ના વામદેવમ, જનસંપર્ક અધિકારી એસસીટીઆઈએમએસટીનો Mob: 9656815943[:en]Delhi, 10 APR 2020
Scientists at Sree Chitra Tirunal Institute for Medical Sciences and Technology (SCTIMST), Trivandrum, Kerala, an autonomous institute under the Department of Science and Technology (DST), Government of India, have designed two technologies to fight COVID-19 pandemic.
Chitra Disinfection Gateway is one of the two technology designed by SCTIMST scientists Jithin Krishan and Subash VV from the Division of Medical Instrumentation for the decontamination of people, one at a time. It is a portable system equipped with a system for generating Hydrogen peroxide mist and UV based decontamination facility.
Hydrogen Peroxide fumes will decontaminate the body, hands, and clothes of a person. The UV system will decontaminate the chamber.The whole system is electronically controlled. The sensors mounted in the chamber will detect the entry of a person and start the Hydrogen Peroxide mist generation process.The person is required to walk through the chamber to its end. When the person exits, the system will shut off the hydrogen peroxide fumigation system and will turn on the UV lamp inside the chamber to decontaminate it. After the UV light is switched offautomatically after a prescribed time, the chamber is ready for the next person. The whole process takes only 40 seconds.The system has see-through glass panels on sidewalls for monitoring and is fitted with lights for illumination during use. The design and Know-how have been transferred to HMT Machine Tools, Ernakulam, Kerala.
IMG-20200409-WA0007IMG-20200409-WA0008
The second technology,Chitra UV Based Facemask Disposal Bin designed by Subash VVfrom SCTIMST, is a UV Based Facemask Disposal Bin. The ‘UV Based Facemask Disposal Bin’ can be used by health workers in hospitals and in public places where decontamination of used facemask, overhead covers, face shields,and so on are required to break the infection chain.
Face masks are a must-have item due to the current Covid-19 outbreak, but the used masks are hazardous waste and must be disposed of properly. The waste collectors are at risk of being exposed to COVID19 while performing their duties. Instead of just throwing used face masks into the waste bin, disinfecting the used mask is a must. The Design and Know-how transferred to HMT Machine Tools, Ernakulam, Kerala.
Professor Ashutosh Sharma, Secretary, DST said, “Disinfection of people, garments, surfaces and used disposable protective gears are vital to break the chain of transmission. The use of hydrogen peroxide spray and ultraviolet light in appropriate doses are two robust weapons in this fight, both of which are used in the innovations being discussed here.”
(For more details, please contact: Ms. Swapna Vamadevan, PRO, SCTIMST, Mob: 9656815943[:hn]एससीटीआईएमएसटी के वैज्ञानिकों ने कोविड-19 से लड़ने के लिए कीटाणुशोधन गेटवे और मास्क निपटान बिन (डब्बा) विकसित किया
डीएसटी के सचिव प्रो. आशुतोष शर्मा ने कहा, संचरण की श्रृंखला को तोड़ने के लिए लोगों , कपड़ों, सतहों और उपयोग किए गए सुरक्षात्मक पोशाकों/उपकरणों का कीटाणुशोधन अत्यंत महत्वपूर्ण है
विज्ञान और प्रौद्योगिकी विभाग (डीएसटी) के अंतर्गत एक स्वायत्त संस्था श्री चित्रा तिरूनल चिकित्सा विज्ञान प्रौद्योगिकी संस्थान एससीटीआईएमएसटी), त्रिवेंद्रम (केरल) के वैज्ञानिकों ने वैश्विक महामारी कोविड-19 से लड़ने के लिए दो तकनीकों का डिजाइन तैयर किया है।
चिकित्सा उपकरण-निर्माण विभाग के दो वैज्ञानिकों श्री जितिन कृष्ण और श्री सुभाष वी.वी ने चित्रा कीटाणुशोधन तकनीक का डिजाइन विकसित किया है। यह तकनीक लोगों को संक्रामक रोगाणुओं से मुक्त करेगी। यह पोर्टेबल प्रणाली है जो हाइड्रोजन पेरोक्साइड का धुंध और यूवी आधारित संक्रमण-शोधन सुविधा से युक्त है।
हाइड्रोजन पेरोक्साइड का धुंआ व्यक्ति के शरीर, हाथ और कपड़ों को कीटाणुमुक्त कर देगा। यूवी प्रणाली चैम्बर को कीटाणुमुक्त करेगी। पूरी प्रणाली इलेक्ट्रॉनिक तरीके से नियंत्रित है। चैम्बर में लगे सेंसर व्यक्ति की उपस्थिति को दर्ज करेंगे। इसके बाद हाइड्रोजन पेरोक्साइड के धुंए के बाहर आने की प्रक्रिया शुरू होगी। व्यक्ति को चैम्बर के अंत तक चलकर जाना होगा। जब व्यक्ति चैम्बर से बाहर निकल जाएगा तो हाइड्रोजन पेरोक्साइड उत्पादन प्रक्रिया बंद हो जाएगी। इसके बाद यूवी लैम्प चैम्बर को संक्रमण रहित कर देगा। एक निश्चित अवधि के बाद यूवी लाइट अपने अपने आप बंद हो जाएगी। इस प्रकार चैम्बर अगले व्यक्ति के लिए तैयार हो जाएगा। पूरी प्रक्रिया में सिर्फ 40 सेकंड का समय लगता है। निगरानी के लिए प्रणाली में बाहर से देखे जाने हेतु शीशे के पैनल लगे है। उपयोग के दौरान रोशनी के लिए लाइट भी लगाई गई हैं। डिजाइन और संबंधित जानकारी एचएमटी मशीन टूल्स, एर्नाकुलम (केरल) को हस्तांतरित की गई है।
दूसरी प्रौद्योगिकी एससीटीआईएमएसटी के वैज्ञानिक श्री सुभाष वी.वी ने डिजाइन की है। इसका नाम चित्रा यूवी आधारित फेसमास्क डिस्पोजल बिन है। इसका उपयोग चिकित्साकर्मी अस्पतालों में कर सकते हैं। सार्वजनिक स्थलों पर भी इस बिन (डिब्बा) का उपयोग किया जा सकता है। इसके द्वारा उपयोग किए गए मास्क, सिर को ढंकनेवाला कवर, फेस शील्ड और अन्य चीजों को संक्रमण से मुक्त किया जा सकता है। संक्रमण श्रृंखला को तोड़ने के लिए यह महत्वपूर्ण है।
कोविड-19 महामारी के कारण फेस-मास्क एक आवश्यक वस्तु बन गई है। परन्तु उपयोग किया गया मास्क एक खतरनाक अपशिष्ट है, जिसका उचित तरीके से निपटान किया जाना चाहिए। अपशिष्ट/कचरे का संग्रह करने वाले जोखिम में होते है। उपयोग किए हुए मास्क को कचरे के डिब्बे में फेंकना नहीं चाहिए। उपयोग किए गए मास्क को संक्रमण से मुक्त करना आवश्यक है। डिजाइन और संबंधित जानकारी एचएमटी मशीन टूल्स, एर्नाकुलम (केरल) को हंस्तातरित कर दी गई है।
डीएसटी के सचिव प्रो.आशुतोष शर्मा ने कहा, ” वायरस संरचना की श्रृंखला को तोड़ने के लिए लोगों, कपड़ों, सतहों और उपयोग किए गए सुरक्षात्मक पोशाकों/उपकरणों को कीटाणुमुक्त करना अत्यंत महत्वपूर्ण है। हाइड्रोजन पेरोक्साइड का छिड़काव और अल्ट्रा वायोलेट लाइट का सही अनुपात में प्रयोग इस लड़ाई के लिए दो मजबूत हथियार है। इन दोनों का उपयोग उपरोक्त नवचारों में किया गया है।”
(अधिक जानकारी के लिए कृपया संपर्क करें। सुश्री स्वप्ना वामादेवन, पीआरओ, एससीटीआईएमएसटी मोबाइल : 9656815943[:]
