[:gj]દિલીપ પટેલ
ગાંધીનગર, 12 મે 2023
હજીરાના ઉદ્યોગો માટે જે રેલવે લાઈનનું કામ 2010માં શરૂ થઈ જવાનું હતું તેનો હવે ત્રીજી વખત માર્ગ બદલવામાં આવ્યો છે. પહેલા અદાણી આ રેલવે લાઈન નાંખવાના હતા.
રેલવે મંત્રાલયે જૂનો માર્ગ બદલીને સુરત જિલ્લામાં ગોથાણ-હજીરા નવી 50 કિમી બ્રોડગેજ લાઇન પરિયોજનાને ‘વિશેષ રેલવે પરિયોજના’ તરીકે મંજૂરી આપી છે. ખેડૂતોએ એકતા બતાવીને ભારે વિરોધ કર્યો હતો. જેની સામે ગુજરાતની ભૂપેન્દ્ર પટેલની ભાજપ સરકાર, સુરતના રહેવાસી ભાજપના પ્રદેશ પ્રમુખ સી આર પાટીલ, રેલ પ્રધાન દર્શના જરદોશ, પૂર્વ કૃષિ અને ઉર્જા મંત્રી અને હાલના વન પ્રધાન મુકેશ પટેલ અને અદાણી કંપનીએ ખેડૂતોની લડત સામે હાર માનવી પડી છે. પંજાબના ખેડૂતોએ જે રીતે નરેન્દ્ર મોદીને ઝૂકાવીને માફી મંગાવી હતી તેમ સુરતના ખેડૂતોએ પણ પંજાબની વિજય પછી ભાજપની નરેન્દ્ર મોદીની સામે બે વર્ષ સુધી સતત લડત આપીને વિજય મળવી બતાવ્યો છે. ચૂંટણી બહિષ્કાર કરવાની ચીમકી આપી હતી. હાલની હયાત રેલવે લાઈનને સમાંતર નવી લાઈન નાંખી શકાય તેમ હતી. પણ ઉદ્યોગોના ફાયદા માટે એમ કરવામાં આવ્યું ન હતું.
અદાણીને પર્યાવણની મંજૂરી
4 મહિના પહેલા નરેન્દ્ર મોદીની સરકાર અને ભૂપેન્દ્ર પટેલની સરકારે અદાણીને વર્યાવરણની મંજૂરી આપી દીધી છે. અદાણી બંદર ઉપર 17 નવી જેટી બનાવવા અને લીક્વીડ ટર્મીનલ બનાવવા માટે મંજૂરી આપી દીધી છે. તેથી 1 વર્ષમાં કામ પુરું થતાં જ અદાણીને સૌથી વધારે રેલવેની જરૂર પડે તેમ છે. તેથી મોદી અને પટેલ સરકારે એન્વાયરમેન્ટ ક્લીયરંસ આપી દીધું છે. માલ વહન માટે હાલના હાઈવેની કેપેસીટી નથી. તેના પર ઓવર લોડ ટ્રાફિર થઈ રહ્યો છે. તેથી ઉદ્યોગો સરકાર પર પ્રેસર કરે છે.
ત્રીજી વખત લાઈન બદલવી પડી છે.
ખેડૂતો વન પ્રધાનને મળ્યા
જાહેરાત થતાં જ 11 મે 2023માં કેટલાંક ખેડૂતો વન પ્રધાન મુકેશ પટેલ પાસે દોડી ગયા હતા. તેમની સામક્ષ માંગણી કરી હતી કે, રેલવેનો રૂટ જાહેર કરવામાં આવે. ગુગલ મેપ સાથે જાહેર કરવામાં આવે. જો તેમ ન થાય તો ફરી એક વખત અહીં ખેડૂતોનો ભારે વિરોધનો સામનો ભાજપના નેતાઓએ કરવો પડશે. અધિકારીઓ સ્થળ પર આવવાના છે. ત્યાં સુધી ખેડૂતો રાહ જોવાના છે.
2010-11થી વિફળ
અહીં રેલ્વે લાઈન નાંખવા માટે 2010થી આયોજન છે. ત્યારે અદાણી પોતે રેલ લાઈ નાંખવાના હતા. 98 ટકા સરકારી જગ્યા અને માત્ર 5 ખાનગી સરવે નંબર જતાં હતા.
ત્યારે ફાઈનલ થઈ ગયું હતું. તેથી અદાણી જમીન સંપાદન કરવાની હતી. પણ સરકારી કંપની ક્રિભકોએ અદાણીને ઈચ્છાપોરથી જોડાણ આપવા ઇન્કાર કર્યો હતો. તેથી યોજના સફળ થઈ ન હતી. પણ એસ્સાર, અદાણી, રિલાયંસ અને 22 જેટલી મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓએ ભાજપ સરકાર પર પ્રેસર કર્યું હતું.
2014-15
2014-15 નોટિફિકેશન બહાર પાડ્યું હતું. અધિકારીઓએ સ્થળ ચકાસણી કર્યા વગર ગામડામાંથી લાઈન નાંળવાની યોજના બનાવી હતી. 200 ખેડૂતોની જમીન જતી હતી. તેથી ભારે વિરોધ થયો હતો. 2022માં ફરીથી નોટિફીકેશન બહાર પાડ્યું હતું. રેલ્વેના કિલોમીટર વધારીને લંબાવી હતી. રૂટ બદલી કાઢ્યો હતો. રેલવે લાંબી થઈ હતી.
ખેડૂતોએ પ્લાન આપ્યો
ખેડૂતોએ હજીરાથી સુવાલી, રાજગીરી, દામકા અને ઈચ્છોપોરના દરિયા કિનારે નાંખવા માટે કહ્યું હતું. દરિયાનું ધોવાણ 20 કિલો મીટરમાં અટકી જવાનું હતું. સરકારી જમીન હતી. દરિયા કાંઠે હતી. ખાર લેન્ડ હતી. ખાર પાટ હતો. ક્રિભકો સુધી જઈ શકે છે. તેમ છતાં સરકારે ખેડૂતોએ બતાવેલો વિકલ્પ સ્વિકાર્યો ન હતો. પછી કેન્દ્ર સરકારે હસ્તક્ષેપ કર્યો હતો અને ક્રિભકો પર દબાણ કર્યું હતું.
કાંઠા વિસ્તાર
હજીરા કાંઠા વિસ્તાર વિકાસ સહકારી મંડળીના પ્રમુખ દિપક પટેલ અને ગામના લોકો સાથે 2010માં અહીં રેલ નંખાઈ જવી જોઈતી હતી. ત્યારે પણ અમે સરકારને સહયોગ આપીને દરિયા કાઠે રેલવે લાઈન નાંખવાનો પ્રોજેક્ટ ગામ લોકોએ આપ્યો હતો. પણ અધિકારીઓની અણઅવડતના કારણે તે બની શક્યો નથી. જો 2010માં દરિયા કાંઠે રેલ લાઈન નાંખવાનો નિર્ણય લેવાયો હોત તો, હજીરાનો વિકાસ 3 ગણો વધી ગયો હોત.
મહત્વની બાબતે છે કે આજે રેલ્વે લાઈન નાખવામાં આવી રહી છે. તે માત્ર અદાણી જેવી ખાનગી કંપનીઓ કે જે હજીરા છે, તેને ફાયદો થવાનો છે. આ પ્રોજેક્ટ ઉદ્યોગોને જ મળવાનો છે. ટ્રેક પર પેસેન્જર કે સામાન્ય ટ્રેન દોડવાની નથી. મલ્ટીનેશનલ કંપનીઓ હજીરામાં છે. અદાણી, મિતત્, રિલાયંસ, ઓએનજીસી, જીઆઈડીસી અને મતામ ઓઈલ કંપનીઓ છે.
નવો માર્ગ
હજીરાથી ગોથાણ સુધી 40 કિ.મી.ની નવી ગુડ્ઝ રેલવે લાઈન નાખવામાં આવશે તો આ 14 ગામની જમીનો કપાતમાં જશે. 85 હેકટર જગ્યા સંપાદન માટે 275 જેટલા બ્લોક નંબરોની જમીનમાં સંપાદનની અસર થવાની હતી. હવે તે 50 કિલોમીટરના માર્ગ પર થશે. દર્શના ઝરદોષે કહ્યું હતું કે, રેલવેએ ‘વિશેષ યોજના’તરીકે મંજૂરી આપી છે. જમીન સંપાદન થશે. મોટા ભાગે રાજ્ય સરકારની જમીન પર આ નવી રેલવે લાઇન નાખવામાં આવશે. નવી પરિયોજના સંદર્ભે સુરત જિલ્લા કલેક્ટર કચેરીએ બેઠક મળી હતી. હજીરા સુધી રેલવે ટ્રેકને લઈ જવા માટે જે અગાઉ માર્ગ નક્કી કરવામાં આવ્યો હતો, તેમાં ખેડૂતોએ ખૂબ આંદોલન કર્યું હતું. તેથી માર્ગ બદલીને ફરીથી આ પ્રકારની સ્થિતિ ફરીથી ઉત્પન્ન ન થાય તેના માટે સરકારે આ રસ્તો અપનાવ્યો છે.
અકસ્માતોમાં મોત
હરીજીરા હાઈવે પર રોજ અકસ્માતો થઈ રહ્યા છે. લોકો મોતને ભેટી રહ્યાં છે. આ રેલવે લાઇનથી હાઇ વે પરનું ભારણ ઘટશે, લોજિસ્ટિક ખર્ચ ઘટશે અને રોજગારીની અનેક નવી તકો ઊભી થશે. ડબલ એન્જિન સરકારને લીધે વિકાસ કેવો ઝડપી બને છે એનું આ વધુ એક શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણ છે. કેન્દ્રીય રેલવે રાજ્ય મંત્રી દર્શનાબેન જરદોશે જાહેર કર્યું હતું.
વિશાળ રેલી
વાસ્તવમાં ખેડૂતોનો ભારે વિરોધ થયો હતો. તેથી યોજનાનો માર્ગ બદલવો પડ્યો છે. કેન્દ્રીય રેલવે દ્વારા ગોથાણથી હજીરા વચ્ચે નવી બ્રોડગેજ લાઇન રેલ કનેક્ટિવિટીને મંજૂરી આપવામાં આવતા હજીરા કાંઠા વિસ્તાર વિકાસ સહકારી મંડળી લિમિટેડ દ્વારા વિરોધ નોંધાવી જમીન સંપાદન નહીં કરવાનો નિર્ણય કરવામાં આવ્યો હતો. જિલ્લા કલેકટરને આવેદનપત્ર પાઠવી રજૂવાત કરવામાં આવી હતી. 11 માર્ચ 2022માં રેલીમાં મોટી સંખ્યામાં ભાગ લીધો હતો.
વાંસવા અને દામકા ગામના ખેડૂતોની મહામૂલી જમીન રેલવેમાં જતી રહેતી હતી. નવી રેલવે લાઇનને અટકાવવા અંગે અસરગ્રસ્ત ખેડૂતો દ્વારા સુરત જિલ્લા કલેકટરને લેખિતમાં આવેદનપત્ર પાઠવી રજૂઆત કરી હતી.
14 ગામમાં આવેલી જમીન ફળદ્રુપ અને ઉપજાવ ખેતીલાયક છે. ખેડૂતો અહીં પશુપાલન પર પોતાનું જીવન નિર્વાહ કરતા આવ્યા છે. ગુડ્ઝ ટ્રેન માટે જમીન સંપાદનની કાર્યવાહી શરૂ થતાં ખેડૂતો એ કોઈ પણ સંજોગોમાં જમીન સંપાદન નહિ કરવા નિર્ણય કર્યો હતો. રેલવે અંગે પૂનઃવિચારણા કરવામાં આવે તેવી માંગ હતી.
ગોથાણથી હજીરા વચ્ચે ન્યુ બ્રોડગેજ રેલવે લાઈન થતા જ ખેડૂતોમાં આક્રોશ હતો. ખેડૂતો વિરોધ કરી રહ્યા હતા. હજીરાની 2 કંપનીઓએ રેલવે લાઇન માટે પહેલેથી જ જમીન ખરીદી છે, પરંતુ બાકીની જમીન સંપાદનની પ્રક્રિયા બાકી છે, જેને લઈ વિરોધ સર્જાયો હતો.
જાન આપીશું જમીન નહીં
સુરત ખેડૂતોનો એક જ સુર જાન દેગે જમીન નહિ. હજીરા ગોથાણ રેલવે લાઈનનું ભારે વિરોધ કરવામાં આવ્યો હતો. 14 કરતા વધુ ગામોની ખેતી લાયક જમીન પર અસર પડી છે. ખેડૂતોની મિટિંગમાં જમીન નહીં આપવા નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. ગુજરાત ખેડૂત સમાજના નેજા હેઠળ હજીરાથી ગોથાણ ગામ સુધી તમામ ખેડૂતો એકજુથ થયા હતા.11 માર્ચમાં ખેડુતોની મહારેલી નિકળી હતી. કરવામાં આવી છે. ખેડૂતો રેલી કાઢી જિલ્લા કલેકટરને આવેદનપત્ર આપશે.
ગોથાણથી હજીરા વચ્ચે 40 કિલોમીટરમાં ઉદ્યોગો માટે રેલવે લાઇન નાખવા માટે 14 ગામોના અંદાજે 277 ખેડુતોની 85 હેકટરથી વધુ જમીન સંપાદન કરવાની કાર્યવાહી શરુ કરવામાં આવી હતી. ખેડૂતો દ્વારા લડત શરુ કરી હતી. તેના કારણે સરકારમાં હલચલ મચી ગઈ હતી.
દરરોજ 3 ગામમાં સાંજે 5થી 7 વાગ્યા સુધી ખેડૂતો મળતા હતા. વરિયાવ, સરોલી અને ભેસાણ ગામ આક્રમક હતા. જેમની જમીન કપાઈ રહી છે તે ખેડૂતો, આગેવાનો અને ગામના સરપંચ સહિતના વ્યક્તિઓ આક્રમક હતા. .
સુરતમાં જહાંગીરપુરા ખેડૂત સમાજની કચેરીએ ખેડૂતોની પહેલી બેઠક મળી હતી. જેમાં 14 ગામના 277 ખેડૂતો જોડાયા હતા. ખેડૂતો વિરોધ કરી રહ્યા છે કે, ‘આ રેલવે ટ્રેકની કોઈ જરૂરિયાત નથી, જે હયાત રેલવે ટ્રેક છે તેનો જ ઉપયોગ કરવામાં આવે. જેથી કરીને ખેડૂતોને પોતાની જમીન આપવી ન પડે અને સરકારે પણ એ જ પ્રકારે આયોજન કરવું જોઈએ. ગુજરાત ખેડૂત સમાજના પ્રમુખ રમેશ પટેલ હતા.
જમીન સંપાદન માટે ખેડૂતોને નોટીસ અપાઈ હતી. વિકાસના કામને લઇને ખેડૂતો પાસે જે જગ્યા હતી એ મોટાભાગની જગ્યાઓ સરકારે લઈ લીધી હતી.
મુકેશ પટેલ
રાજયના પૂર્વ ઉર્જા મંત્રી મુકેશ પટેલે અધિકારીઓ સાથે બેઠક કરી હતી. માહિતી મુજબ, સૂચિત નવી રેલવે લાઇન નાંખવા માટે ગુજરાત રેલ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રકચર ડેવલપમેન્ટ કામગીરી કરવામાં આવી રહી હતી. હાલની હયાત રેલવે લાઇનની બાજુમાં જ બ્રોડગેજ ટ્રેક નાંખી શકાય કે નહી? તે અંગે સર્વે કરવામાં આવ્યો હતો. હજીરાથી ગોથાણ સુધી નવા રેલવે ટ્રેકને શરૂ કરવા જમીન સંપાદનનું જાહેરનામું પ્રસિદ્ધ કરાયું હતું. હવે તે પરત લેવું પડ્યું છે.
મામુલી વળતર
મલગામા ગામે કિભકો કંપની દ્વારા રેલવે લાઈન નાંખવામાં આવી ત્યારે વળતર રુપે મામુલી રકમ એકરે રુ .13 હજાર ચુકવવામાં આવેલા હતા. જેની જમીન ગયેલી ત્યારે આશ્રિતોને નોકરી આપવાની વાત કરેલી પરંતુ આશ્રિતોને નોકરી આપેલી ન હતી. આ મિટિંગમાં દક્ષિણ ગુજરાત ખેડૂત સમાજના પ્રમુખ રમેશભાઈ પટેલ,સહકારી અને ખેડૂત આગેવાન દર્શનભાઈ નાયક,સુરત જીલ્લા ખેડુત સમાજના પ્રમુખ પરિમલ ભાઈ પટેલ તથા અસરગ્રસ્ત ખેડૂતો હતા.
રસાયણોનો દેશ
ગુજરાતમાં રસાયણ અને પેટ્રોકેમિકલ્સ વડોદરા, નાંદેસરી, હજીરા, જામનગરમાં છે.
સુરત ખાતે હજીરા નજીકનું ક્રિભકો (કૃષક ભારતી કો-ઑપરેટિવ લિમિટેડ)નું ખાતરનું કારખાનું અને અત્યારે રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝનો પેટ્રોકેમિકલ્સ કૉમ્પ્લેક્સ અને એસ્સાર સ્ટીલનું જંગી સ્પૉન્જ આયર્ન તથા અન્ય પેદાશો બનાવતું સંકુલ. હજીરાનું ગંજાવર ઔદ્યોગિક રોકાણ થયું તે દર ચોરસ કિલોમીટર દીઠ ભારતમાં સૌથી વધારે હતું.
ચીમનભાઈ પટેલની સરકારથી 1991માં ગુજરાત સરકારે હાથ ધરેલા ખાનગીકરણને પરિણામે આજે દેશમાં મુંદ્રા અને પીપાવાવ, હજીરા જેવાં બંદરો દેશનાં મોટાં શહેરોની સરખામણીમાં ઊભાં રહી શક્યાં છે.[:en]Dilip Patel
Gandhinagar, 12 May 2023
The railway line, which started in 2010 for industries in Hazira near Surat, has now been changed for the third time because of the farmers’ agitation. Earlier Adani had to build this railway line.
Ministry of Railways has approved Gothan-Hazira new 50 km broad gauge line project in Surat district as a ‘Special Railway Project’ in place of the old route. For two years, the farmers of Supat, Gujarat protested vigorously showing unity. Gujarat’s Bhupendra Patel’s BJP government, Surat resident BJP state president CR Patil, railway head Darshana Zardosh, Gujarat’s former agriculture and energy minister and current forest minister Mukesh Patel and Adani company have had to accept defeat in front of farmers’ struggle. Just as Narendra Modi apologized to the farmers of Punjab, in the same way, after the victory of Punjab, the farmers of Surat showed their victory by continuously fighting against the Narendra Modi government of BJP for two years. The farmers had threatened to boycott the elections. A new line could have been laid parallel to the existing existing railway line, but this was not done for the benefit of the farmers.
Adani approved
4 months ago, the Narendra Modi government and the Bhupendra Patel government had given approval to Adani to build a jetty at the port. Adani has been approved for construction of 17 new jetties and liquid terminal at the port. That’s why Adani needs railways the most as soon as the work is completed in 1 year. That’s why the Modi and Patel governments have given environment clearance. The existing highways do not have the capacity to carry goods. Over load is being transferred on it. That’s why the industry puts pressure on the government.
The line has to be changed for the third time.
Farmers met Forest Minister
As soon as the announcement was made, on May 11, 2023, some farmers reached Forest Minister Mukesh Patel. He demanded that the route of the railway be declared. Announce with Google Maps. If this does not happen, then once again the BJP leaders will have to face heavy opposition from the farmers here. Officers are about to reach the spot. Till then the farmers will have to wait.
Failed since 2010-11
The plan to lay a railway line here is from 2010. At that time Adani himself was going to lay the rail. Numbers were going in 98 percent government posts and only 5 private surveys.
So Adani had to acquire the land. But government company Cribco refused to give Ichhapur connection to Adani. That’s why the plan didn’t succeed. But Essar, Adani, Reliance and 22 MNCs put pressure on the BJP government.
2014-15
2014-15 notification was issued. The authorities planned to put the line through the village without examining the site. 200 farmers lost their land. That’s why there was a lot of protest. Again a notification was issued in 2022. Kilometers of rail route were extended. Route was changed. The railway was long.
Farmers gave plan
Deepak Patel, president of the Hazira Kantha Area Development Cooperative, was said to have been involved in a train accident here in 2010 along with villagers. Nevertheless, we supported the government and gave the villagers a project to lay a railway line along the sea. But this could not happen due to the negligence of the officials. Had the decision to lay a railway line on the seashore been taken in 2010, the development of Hazira would have increased 3 times.
The farmers had asked for rail in the coastal areas of Hazira, Suvali, Rajgiri, Damka and Ichhapur. The erosion of the sea was to be 20 km. It was government land. Was by the sea. Khar was a land. Khar Pat was there. Can go up to the ribs. However, the government did not accept the option shown by the farmers. Then the central government intervened and put pressure on the Kribhks.
Coastal area
It is important that today the railway line is being laid, private companies like Adani are going to be benefitted. This project is only for industries. No passenger or normal train will run on the track. Multinational companies are in Hazira. Adani, Mitt, Reliance, ONGC, GIDC and Matam are the oil companies.
New path
If a new 40 km freight rail line is laid from Hazira to Gothan, then the land of these 14 villages will be cut. For the acquisition of 85 hectares of land, land acquisition of 275 block numbers was to be affected. Now it will be on the route of 50 km. Railway Minister Darshana Jardosh said that the Railways has given approval under a ‘special scheme’. There will be land acquisition. This new railway line will mostly be laid on state government land. A meeting was organized at the Surat District Collectorate regarding the new project. Farmers did a lot of agitation regarding the route that was decided earlier to take the railway track to Hazira. So the government has adopted this method to change the course and prevent this type of situation from happening again.
Death in accidents
Accidents are happening on the Harjira Highway. People are dying. This railway line will reduce the load on the highways, reduce logistics cost and create many new employment opportunities. This is another great example of how double engine government drives development. Union Minister of State for Railways Darshanaben Zardosh made the announcement.
Huge rally
Actually, there was a lot of protest from the farmers. That’s why the direction of the plan has to be changed. Hazira Kantha Kshetra Vikas Sahakari Mandali Limited has decided not to acquire land in protest against the approval of new broad gauge line rail link between Gauthan to Hazira by Central Railway. The application was submitted by sending it to the District Collector. Big in a rally on 11 March 2022
Attended in numbers.
The valuable land of the farmers of Vanswa and Damka villages used to go to the Railways. The affected farmers gave a written complaint to the District Magistrate of Surat regarding the blocking of the new railway line.
14 The land of the village is fertile and the crops are cultivable. Farmers are living here on animal husbandry. When the process of land acquisition for goods train started, the farmers decided not to acquire land under any circumstances. There was a demand to reconsider the railways.
As soon as the new broad gauge railway line was built between Gauthan and Hazira, anger spread among the farmers. Farmers were protesting. Two companies have already bought land in Hazira for the railway line, but the rest of the land acquisition process is pending, leading to protests.
We will not GIVE the land
Surat’s farmer had a formula, will give life not land. There was fierce opposition to the Hazira Gauthan railway line. The agricultural land of more than 14 villages has been affected. It has been decided not to give land in the farmers’ meeting. Under the aegis of Gujarat Kisan Samaj, all the farmers from Hazira to Gothan village united. On 11th March, a farmers’ rally was held. Has been done. Farmers will take out a rally and submit an application to the District Magistrate.
The process of acquisition of more than 85 hectares of land of about 277 farmers of 14 villages was started for laying railway line for industries in 40 km between Gauthan to Hazira. The fight was started by the farmers. This created a stir in the government.
Farmers used to meet daily in 3 villages from 5 to 7 pm. Variav, Saroli and Bhesan villages were aggressors.
The first meeting of the farmers was held at the Jahangirpura Khedut Samaj office in Surat. In which 277 farmers from 14 villages participated. Farmers are protesting that this railway track is not needed, the existing railway track should be used. Ramesh Patel was the president of Gujarat Kisan Samaj, so that the farmers do not have to give their land and the government also plans in the same way.
Farmers were given notice for land acquisition. The government took most of the farmers’ land for development works.
Mukesh Patel
Former state energy minister Mukesh Patel held a meeting with the officials. According to the information, the work of Gujarat Rail Infrastructure Development was being done to lay the proposed new railway line. Whether broad gauge track can be laid next to the existing railway line? A survey was done regarding this. Land acquisition notice was published for starting new railway track from Hazira to Gothan. Now it has to be taken back.
A modest return
When the railway line was laid by the KIBHCO company in Malgama village, a meager amount of Rs 13,000 per acre was paid as compensation. When the land was lost, it was said to give jobs to the dependents, but the dependents were not given jobs. Rameshbhai Patel, president of South Gujarat Khedut Samaj, cooperative and farmer leader Darshanbhai Nayak, Surat district Khedut Samaj president Parimalbhai Patel and affected farmers were present in the meeting.
Area of chemicals
Chemicals and Petrochemicals in Gujarat are in Vadodara, Nandesari, Hazira, Jamnagar.
KRIBHACO (Krishak Bharti Co-operative Limited) fertilizer plant near Hazira in Surat and now Reliance Industries’ petrochemical complex and Essar Steel’s huge sponge iron and other products complex. Hazira had the highest rate of heavy industrial investment per square kilometer in India.
As a result of the privatization done by the Government of Gujarat in 1991 under the government of Chimanbhai Patel, ports like Mundra and Pipavav, Hazira stand in comparison to the major cities of the country today. (Google Translate from Gujarati)[:hn]दिलीप पटेल
गांधीनगर, 12 मई 2023
सुरत के पास हजीरा में उद्योगों के लिए 2010 में शुरू होने वाली रेलवे लाइन को अब तीसरी बार किसान आंदोलन कि वजह से बदला गया है। पहले अडानी को इस रेलवे लाइन का निर्माण करना था।
रेल मंत्रालय ने सूरत जिले में गोथान-हजीरा नई 50 किलोमीटर ब्रॉड गेज लाइन परियोजना को पुराने मार्ग की जगह ‘विशेष रेलवे परियोजना’ के रूप में मंजूरी दी है। दो साल तक गुजरात के सुपत के किसानों ने एकता दिखाते हुए जोरदार विरोध जताया। गुजरात की भूपेंद्र पटेल की भाजपा सरकार, सूरत निवासी भाजपा प्रदेश अध्यक्ष सीआर पाटिल, रेल प्रधान दर्शना जरदोष, गुजरात के पूर्व कृषि एवं ऊर्जा मंत्री व वर्तमान वन मंत्री मुकेश पटेल व अडानी कंपनी को किसानों के संघर्ष के सामने हार माननी पड़ी है। जिस तरह पंजाब के किसानों से नरेंद्र मोदी ने माफी मांगी, उसी तरह सूरत के किसानों ने भी पंजाब की जीत के बाद दो साल तक बीजेपी के नरेंद्र मोदी की सरकार के खिलाफ लगातार संघर्ष कर जीत का परिचय दिया। किसानो ने चुनाव बहिष्कार की धमकी दी थी। मौजूदा मौजूदा रेलवे लाइन के समानांतर एक नई लाइन बिछाई जा सकती थी, लेकिन यह किसानो के लाभ के लिए नहीं किया गया था।
अदानी को मंजूर दी
4 महीने पहले नरेंद्र मोदी सरकार और भूपेंद्र पटेल सरकार अडानी को बंदरगाह पर जेटी बनाने कि मंजूरी दे चुकी है। अडानी को बंदरगाह पर 17 नए जेटी और लिक्विड टर्मिनल के निर्माण को मंजूरी दी है। इसलिए 1 साल में काम पूरा होते ही अडानी को सबसे ज्यादा रेलवे की जरूरत है। इसलिए मोदी और पटेल सरकार ने पर्यावरण मंजूरी दे दी है। मौजूदा राजमार्गों में माल ढोने की क्षमता नहीं है। इस पर ओवर लोड ट्रांसफर किया जा रहा है। इसलिए उद्योग सरकार पर दबाव बनाता है।
तीसरी बार लाइन बदलनी है।
वन मंत्री से मिले किसान
घोषणा होते ही 11 मई 2023 को कुछ किसान वन मंत्री मुकेश पटेल के पास पहुंचे. उन्होंने मांग की कि रेलवे का रूट घोषित किया जाए। Google मानचित्र के साथ घोषणा करें। अगर ऐसा नहीं हुआ तो एक बार फिर भाजपा नेताओं को यहां के किसानों के भारी विरोध का सामना करना पड़ेगा। अधिकारी मौके पर पहुंचने वाले हैं। तब तक किसानों को इंतजार करना होगा।
2010-11 से फेल
यहां रेलवे लाइन बिछाने की योजना 2010 से है। उस वक्त अडानी खुद रेल बिछाने जा रहे थे. 98 फीसदी सरकारी पद और सिर्फ 5 निजी सर्वे में नंबर जा रहे थे।
इसलिए अडानी को जमीन का अधिग्रहण करना पड़ा। लेकिन सरकारी कंपनी क्रिब्को ने इच्छापुर का कनेक्शन अडानी को देने से इनकार कर दिया। इसलिए योजना सफल नहीं हुई। लेकिन एस्सार, अडानी, रिलायंस और 22 बहुराष्ट्रीय कंपनियों ने बीजेपी सरकार पर दबाव बनाया।
2014-15
2014-15 की अधिसूचना जारी की गई थी। अधिकारियों ने साइट की जांच किए बिना गांव के माध्यम से लाइन डालने की योजना बनाई। 200 किसानों की जमीन चली गई। इसलिए काफी विरोध हुआ। 2022 में फिर से एक अधिसूचना जारी की गई। किलोमीटर रेलमार्ग बढ़ाया गया। रूट बदल दिया गया था। रेलवे लंबी थी।
किसानों ने दिया प्लान
हजीरा कांठा क्षेत्र विकास सहकारिता के अध्यक्ष दीपक पटेल को ग्रामीणों के साथ 2010 में यहां एक ट्रेन दुर्घटना में शामिल होना चाहिए था। फिर भी हमने सरकार का साथ दिया और गांव के लोगों को समुद्र के किनारे रेलवे लाइन बिछाने का प्रोजेक्ट दिया. लेकिन अधिकारियों की लापरवाही के कारण ऐसा नहीं हो सका। समुद्र किनारे रेल लाइन डालने का फैसला 2010 में लिया होता तो हजीरा का विकास 3 गुना बढ़ जाता।
किसानों ने हजीरा, सुवाली, राजगिरी, दमका और इच्छापुर के तटीय क्षेत्रों में रेल करने के लिए कहा था। समुद्र का कटाव 20 किमी होना था। सरकारी जमीन थी। समुद्र के किनारे था। खार एक भूमि थी। खार पट था। पसलियों तक जा सकता है। हालांकि, सरकार ने किसानों द्वारा दिखाए गए विकल्प को स्वीकार नहीं किया। तब केंद्र सरकार ने हस्तक्षेप किया और कृभकों पर दबाव डाला।
तटीय क्षेत्र
यह महत्वपूर्ण है कि आज रेलवे लाइन बिछाई जा रही है, अडानी जैसी निजी कंपनिओ को फायदा होने वाला है। यह परियोजना केवल उद्योगों के लिए है। ट्रैक पर कोई यात्री या सामान्य ट्रेन नहीं चलेगी। बहुराष्ट्रीय कंपनियां हजीरा में हैं। अडानी, मिटत, रिलायंस, ओएनजीसी, जीआईडीसी और माटम तेल कंपनियां हैं।
नया रास्ता
यदि हजीरा से गोथाण तक 40 किमी की नई मालवाहक रेल लाइन बिछाई जाती है तो इन 14 गांवों की जमीन कट जाएगी। 85 हेक्टेयर भूमि के अधिग्रहण के लिए 275 ब्लॉक संख्या की भूमि का अधिग्रहण प्रभावित होना था। अब यह 50 किमी के रूट पर होगा। रेल मंत्री दर्शना जरदोश ने कहा कि रेलवे ने एक ‘विशेष योजना’ के तहत मंजूरी दी है. भूमि अधिग्रहण होगा। यह नई रेलवे लाइन ज्यादातर राज्य सरकार की जमीन पर बिछाई जाएगी। नई परियोजना के संबंध में सूरत जिला समाहरणालय में एक बैठक आयोजित की गई। रेलवे ट्रैक को पहले हजीरा तक ले जाने के लिए जो रूट तय किया गया था, उसे लेकर किसानों ने काफी आंदोलन किया। इसलिए सरकार ने रास्ता बदलने और इस तरह की स्थिति फिर से होने से रोकने के लिए यह तरीका अपनाया है।
हादसों में मौत
हरजीरा हाईवे पर आए दिन हादसे हो रहे हैं। लोग मर रहे हैं। यह रेलवे लाइन राजमार्गों पर भार कम करेगी, रसद लागत कम करेगी और रोजगार के कई नए अवसर पैदा करेगी। यह एक और बेहतरीन उदाहरण है कि कैसे डबल इंजन सरकार के कारण विकास को गति मिलती है। केंद्रीय रेल राज्य मंत्री दर्शनाबेन जरदोश ने घोषणा की।
विशाल रैली
दरअसल, किसानों की ओर से काफी विरोध हुआ था। इसलिए योजना की दिशा बदलनी होगी। हजीरा कांठा क्षेत्र विकास सहकारी मंडली लिमिटेड ने मध्य रेलवे द्वारा गौठान से हजीरा के बीच नई ब्रॉडगेज लाइन रेल संपर्क को मंजूरी दिए जाने के विरोध में भूमि अधिग्रहण नहीं करने का निर्णय लिया। आवेदन पत्र जिला कलक्टर को भेजकर प्रस्तुत किया गया। 11 मार्च 2022 को एक रैली में बड़ी संख्या में भाग लिया।
वंसवा और दमका गांव के किसानों की बेशकीमती जमीन रेलवे के पास चली जाती थी। प्रभावित किसानों ने नई रेलवे लाइन को अवरूद्ध करने के संबंध में सूरत के जिलाधिकारी को लिखित शिकायत दी।
14 गाँव की भूमि उपजाऊ है और फसलें खेती योग्य हैं। किसान यहां पशुपालन पर अपना गुजारा कर रहे हैं। मालगाड़ी के लिए भूमि अधिग्रहण की प्रक्रिया शुरू हुई तो किसानों ने किसी भी स्थिति में भूमि अधिग्रहण नहीं करने का निर्णय लिया। रेलवे पर पुनर्विचार करने की मांग की गई।
गौथाण और हजीरा के बीच नई ब्रॉडगेज रेलवे लाइन बनते ही किसानों में आक्रोश फैल गया। किसान विरोध कर रहे थे। रेलवे लाइन के लिए हजीरा में 2 कंपनियां पहले ही जमीन खरीद चुकी हैं, लेकिन जमीन अधिग्रहण की बाकी प्रक्रिया लंबित है, जिसके चलते विरोध हो रहा है।
हम जमीन नहीं जान देंगे
सूरत के किसान का सूत्र था, जान देंगे जमीन नहीं । हजीरा गौथाण रेलवे लाइन का जमकर विरोध हुआ। 14 से अधिक गांवों की कृषि योग्य भूमि प्रभावित हुई है। किसानों की बैठक में जमीन नहीं देने का निर्णय लिया गया है। गुजरात किसान समाज के तत्वावधान में हजीरा से लेकर गोठान गांव तक के सभी किसान एकजुट हुए.11 मार्च को किसान रैली हुई. कर दी गई। किसान रैली निकालकर जिलाधिकारी को आवेदन पत्र देंगे।
गौथाण से हजीरा के बीच 40 किमी में उद्योगों के लिए रेलवे लाइन बिछाने के लिए 14 गांवों के लगभग 277 किसानों की 85 हेक्टेयर से अधिक भूमि के अधिग्रहण की प्रक्रिया शुरू की गई थी. लड़ाई की शुरुआत किसानों ने की थी। इससे सरकार में हड़कंप मच गया था।
किसान प्रतिदिन 3 गांवों में शाम 5 से 7 बजे तक मिलते थे। वरियाव, सरोली और भेसन गांव आक्रामक थे।
किसानों की पहली बैठक सूरत के जहांगीरपुरा खेदुत समाज कार्यालय में हुई। जिसमें 14 गांवों के 277 किसान शामिल हुए। किसान विरोध कर रहे हैं कि इस रेलवे ट्रैक की जरूरत नहीं है, मौजूदा रेलवे ट्रैक का इस्तेमाल किया जाना चाहिए. ताकि किसानों को अपनी जमीन न देनी पड़े और सरकार भी इसी तरह से योजना बनाए, रमेश पटेल गुजरात किसान समाज के अध्यक्ष थे।
भूमि अधिग्रहण के लिए किसानों को नोटिस दिया गया था। सरकार ने किसानों की अधिकांश जमीन विकास कार्यों के लिए ले ली।
मुकेश पटेल
राज्य के पूर्व ऊर्जा मंत्री मुकेश पटेल ने अधिकारियों के साथ बैठक की। जानकारी के मुताबिक प्रस्तावित नई रेलवे लाइन बिछाने के लिए गुजरात रेल इंफ्रास्ट्रक्चर डेवलपमेंट का काम किया जा रहा था. मौजूदा रेलवे लाइन के बगल में ब्रॉडगेज ट्रैक बिछाया जा सकता है या नहीं? इसे लेकर सर्वे किया गया। हजीरा से गोठान तक नया रेलवे ट्रैक शुरू करने के लिए भूमि अधिग्रहण नोटिस प्रकाशित किया गया था। अब इसे वापस लेना होगा।
एक मामूली वापसी
जब मालगामा गांव में किभको कंपनी द्वारा रेलवे लाइन बिछाई गई तो मुआवजे के तौर पर प्रति एकड़ 13 हजार रुपये की मामूली राशि का भुगतान किया गया। जब जमीन चली गई तो आश्रितों को नौकरी देने की बात कही, लेकिन आश्रितों को नौकरी नहीं दी गई। इस बैठक में दक्षिण गुजरात खेदूत समाज के अध्यक्ष रमेशभाई पटेल, सहकारिता एवं किसान नेता दर्शनभाई नायक, सूरत जिला खेदूत समाज के अध्यक्ष परिमल भाई पटेल और प्रभावित किसान उपस्थित थे.
रसायनों का देश
गुजरात में रसायन और पेट्रोरसायन वड़ोदरा, नंदेसरी, हजीरा, जामनगर में हैं।
कृभाको (कृषक भारती को-ऑपरेटिव लिमिटेड) सूरत में हजीरा के पास उर्वरक संयंत्र और अब रिलायंस इंडस्ट्रीज का पेट्रोकेमिकल कॉम्प्लेक्स और एस्सार स्टील का विशाल स्पंज आयरन और अन्य उत्पाद परिसर। हजीरा की प्रति वर्ग किलोमीटर भारी औद्योगिक निवेश की दर भारत में सबसे अधिक थी।
1991 में गुजरात सरकार द्वारा चिमनभाई पटेल की सरकार में किए गए निजीकरण के परिणामस्वरूप, मुंद्रा और पीपावाव, हजीरा जैसे बंदरगाह आज देश के प्रमुख शहरों की तुलना में खड़े हो पाए हैं। (गुजराती से गुगल ट्रान्सलेशन)[:]
