[:gj]ગાંધીનગર, 29 સપ્ટેમ્બર 2020
ગુજરાત ખેત ઉત્પન્ન બજાર (સુધારા) વિધેયક-2020 ગુજરાત વિધાનસભાએ 28 સપ્ટેમ્બર 2020એ પસાર કર્યું છે. રાજયમાં 224 ખેત ઉત્પન્ન બજાર સમિતિઓ કાર્યરત છે. ખુલ્લી હરાજી, સાચો તોલ અને રોકડ નાણાંના સિધ્ધાંત પર કાર્ય કરે છે.
ખેત ઉત્પન્ન બજાર અધિનિયમ-1963માં 2007માં સુધારા કરવામાં આવ્યા, જેમાં ખાનગી બજાર, ખાસ બજાર, ઈ-માર્કેટ, સીધી ખરીદી બજાર, ખેડૂત-ગ્રાહક બજારોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો.2015માં ખેડૂત જ બજાર સમિતિના અધ્યક્ષ બની શકે છે. 2017માં બજાર સમિતિઓ ક્લીનીંગ, સોર્ટિંગ, ગ્રેડિંગ, બ્રાન્ડિંગ કરી શકે, કોન્ટ્રાકટ ફાર્મિંગ કરી શકે તે પ્રકારની જોગવાઈ કરવામાં આવી.
ઈ-ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મની વિસ્તૃત જોગવાઈઓ કરવામાં આવી છે તથા આ પ્લેટફોર્મ સાથે કોઈ પણ ખાનગી વેરહાઉસ, કોલ્ડ સ્ટોરેજ, સાઈલોના માલિક તેને માર્કેટ સબયાર્ડ તરીકે જાહેર કરી જોડાઈ શકશે. નવા ખરીદ-વેચાણ કેન્દ્રોની વ્યવસ્થા ઊભી થશે.
ગુજરાત ખેત ઉત્પન્ન બજાર (સુધારા) વિધેયક-2020માં આદિજાતી વિસ્તારોમાં કાર્યરત એવા સ્થાનિક સ્વરાજયની સંસ્થાઓ દ્વારા સંચાલિત એવા હાટ બજારોને તેઓની સામે પરામર્શ કરી બજાર સમિતિના નિયંત્રણ હેઠળ લાવવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.
સમગ્ર રાજયને એક બજાર જાહેર કરી, વેપારીઓને સિંગલ યુનિફાઈડ લાઈસન્સ આપવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. ગુજરાતના ખેડૂત સમગ્ર ગુજરાતમાં કોઈપણ એક બજાર સમિતિમાં ખેત ઉત્પાદન વેચી શકતો હતો. હવે સિંગલ યુનિફાઈડ લાઈસન્સની જોગવાઈથી ગુજરાતનો વેપારી એક જ લાઈસન્સથી સમગ્ર ગુજરાતની કોઈપણ બજાર સમિતિ, મુખ્યયાર્ડ, સબયાર્ડ, પ્રાઈવેટ માર્કેટ્યાર્ડમાં વેપાર કરી શકશે.
ગુજરાતનો ખેડુત સમગ્ર રાજ્યમાં ગમે ત્યાં ખેત ઉત્પાદનનું વેચાણ કરી શકે છે તેવી જ રીતે ગુજરાતનો વેપારી સમગ્ર રાજ્યમાં ગમે ત્યાં વેપાર કરી શકશે.
હાલની પરિસ્થિતિમાં બજાર સમિતિએ લાયસન્સ આપેલા વેપારીઓ જ હરાજીમાં હાલ ભાગ લેતા હતા, પરંતુ હવે યુનિફાઈડ લાયસન્સધારક વેપારી તમામ બજારોમાં વેપારની છુટ મળતા મોટાભાગના વેપારીઓ, વેપારી પેઢીઓ હરાજીમાં ભાગ લેવાનું ચાલુ કરશે.
માર્કેટ યાર્ડ ઓફ નેશનલ ઈમ્પોર્ટન્સની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે. જેમાં બજાર સમિતિમાં વેચાણ અર્થે આવતા કુલ ખેત ઉત્પાદન પૈકી 30 ટકા ખેત ઉત્પાદન ગુજરાત સિવાયના ઓછામાં ઓછા બે રાજ્યોમાંથી આવતું હોય તો તે બજાર સમિતિને “એમ.એન.આઈ” એટલે કે માર્કેટ યાર્ડ ઓફ નેશનલ ઈમ્પોર્ટન્સ તરીકે જાહેર કરી શકાશે. જેનાથી બજાર સમિતિ રાષ્ટ્રીયક્ષેત્રે પોતાની હાજરી નોંધાવી શકશે. અન્ય રાજ્યો સાથેની તેની વ્યાપારિક સહભાગીદારીતામાં પણ વધારો થશે.
ખેત ઉત્પન્ન બજાર સમિતિઓમાં ખેડુત પ્રતિનિધિઓની સંખ્યા જે 8ની છે તેના બદલે 10 કરવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.
બજાર સમિતિઓ પોતાના યાર્ડ, સબયાર્ડમાં જ થતાં વેપાર પર સેસ લઇ શકશે તેવી જોગવાઈ કરી છે.
ખાનગી વ્યક્તિ સંચાલિત વેરહાઉસ, કોલ્ડ સ્ટોરેજ, સાયલોને માર્કેટ સબયાર્ડ તરીકે જાહેર કરવાની જોગવાઈ કરવામાં આવી છે.
બજાર સમિતિ દ્વારા અધિકૃત થયેલ અધિકારીને બજાર સમિતિના મુખ્ય યાર્ડ કે સબ યાર્ડમાં થયેલ દબાણોને દુર કરવાની સત્તા મળશે.
બજાર સમિતિઓએ લોન લેતા પહેલા તથા મિલકત ખરીદી અને વેચાણ માટે નિયામકશ્રીની પૂર્વ મંજુરી લેવી આવશ્યક રહેશે.
કોઈ પણ વ્યક્તિ, બજાર સમિતિમાં સતત બે થી વધુ મુદ્દત માટે ચેરમેન કે વાઈસ ચેરમેન તરીકે રહી શકશે નહી.
રાજય સરકારની એજન્સી ઈ-ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મની રચના કરી તે પ્લેટફોર્મ ચલાવશે. જે હેઠળના લાયસન્સ આપવાની કામગીરી પણ કરવામાં આવશે. આ જોગવાઈથી ખાનગી માર્કેટયાર્ડ, વેર હાઉસ, સાઈલો, કોલ્ડ સ્ટોરેજને પણ ઈ-ટ્રેડિંગ પ્લેટફોર્મ સાથે જોડવામાં આવશે.
ગુજરાત રાજય કૃષિ બજાર બોર્ડને વધું સત્તા. રાજયની બજાર સમિતિઓની સાથે સાથે ખાનગી માર્કેટ યાર્ડ પણ માર્કેટિંગ બોર્ડ કે રાજય સરકાર ઠરાવે તે રીતે 2 ટકાની મર્યાદામાં બોર્ડના “વિકાસ ફંડ”માં ફાળો આપવાનો રહેશે. ખાનગી માર્કેટ યાર્ડ પોતાની આવકનો ઠરાવવામાં આવે તે રીતે 2 ટકાથી વધુ નહીં તેટલો ફાળો આપશે. ખાનગી માર્કેટ યાર્ડ આપેલ ફાળાની રકમમાંથી સંબંધિત સ્થાનિક બજાર સમિતિને 80 ટકા રકમ આપવામાં આવશે. 20 ટકા રકમ બોર્ડને મળશે.
આ સુધારા વિધેયકથી 28 જેટલી વ્યાખ્યામાં ફેરફાર અથવા ઉમેરો કરવામાં આવી રહ્યો છે. ત્યારે ખેડૂતની વ્યાખ્યાને વધુ વ્યાપક અને વિસ્તૃત બનાવવામાં આવી છે, ફાર્મર્સ પ્રોડ્યુસર કંપનીની વ્યાખ્યા ઉમેરવામાં આવી છે, આ ઉપરાંત ઈલેક્ટ્રોનીક ટ્રેડિંગ, નેશનલ એગ્રીકલ્ચર માર્કેટ જેવી નવી વ્યાખ્યા ઉમેરવામાં આવી છે. જેથી કાયદાને વધુ સ્પષ્ટ બનાવી શકાય. આ વિધેયક ગુજરાત વિધાનસભા ખાતે પસાર કરાયું હતુ.
રાજ્ય સહકાર મંત્રી ઈશ્વર પટેલે વિધેયક રજૂ કર્યું હતું.
બજાર સમિતિની સંગ્રહક્ષમતામાં વધારો થાય તે માટે રાજય સરકારે આ વર્ષે બજાર સમિતિઓમાં 5 હજાર મેટ્રીક ટનના ગોડાઉન સ્થાપવાની રૂ।.100 કરોડની નવી યોજના પણ શરૂ કરી છે.[:en]Gandhinagar, 29 September 2020
The Gujarat Agricultural Produce Market (Amendment) Bill 2020 has been passed by the Gujarat Legislative Assembly on 28 September 2020. There are 224 agricultural produce market committees functioning in the state. Open auction works on the principle of correct balance and cash. 28 amendments are being changed or added to this amendment bill. While the definition of farmer has been broadened and broadened, the definition of farmer producer company has been added, besides new definitions like electronic trading, national agriculture market have been added. So that the law can be clear. The bill was passed in the Gujarat Legislative Assembly. APMC traders can trade anywhere in Gujarat, private market, special market, e-market, direct purchase market, farmers-consumer markets
First three improvements
The Agricultural Produce Market Act, 1963 was amended in 2007 to include private market, special market, e-market, direct purchase market, farmer-consumer market. In the 2015 reform, only the farmer could be the chairman of the market committee. In 2017, market committees were provided with cleaning, sorting, grading, branding, contract farming.
Extensive provisions have been made for the e-trading platform and any private warehouse, cold storage, silo owner can join this platform by declaring it a market subyard. New buying and selling centers will be set up.
Tribal areas
The Gujarat Agricultural Produce Market (Amendment) Bill 2020 provides for bringing the market of haat markets run by local autonomous bodies in tribal areas under the control of the Market Committee.
Gujarat becomes unified license market
Declaring the entire state as a single market, a provision has been made to issue a single unified license to traders. A farmer in Gujarat could sell agricultural produce in any one market committee in Gujarat. Now with the provision of single unified license, a trader from Gujarat can trade in any market committee, main yard, subyard, private market yard of Gujarat with a single license. Just as a Gujarat farmer can sell agricultural produce anywhere in the state, similarly a Gujarat trader can trade anywhere in the state.
In the current scenario, only traders licensed by the market committee were participating in the auction, but now a unified licensed trader would be allowed to trade in all markets and most traders would continue to participate in the firm auction.
Market yard of national imports
Provision has been made for a market yard of national importance. In which if 30% of the total agricultural produce coming for sale in the Market Committee comes from at least two states other than Gujarat, then that market committee can be declared as “MNI” i.e. Market Yard of National Importance . This will enable the market committee to register its presence in the national arena. It will also enhance its trade partnership with other states.
Farmer representative
A provision has been made to increase the number of farmer representatives to 10 instead of 8 in the Agricultural Produce Market Committees.
2 percent cess on farmer
Market committees have made a provision for imposing cess on trade in their own yard and subyard. More power to Gujarat State Agricultural Market Board. The state market committee as well as the private market yard will also contribute to the board’s “development fund” to the 2 per cent limit fixed by the marketing board or the state government. The yard of the private market shall not contribute more than 2 percent of the prescribed revenue. The private market yard will be given 80 percent of the contribution amount to the local market committee concerned. 20 percent amount will go to the board.
Warehouse, cold storage also in the market
Provision has been made to declare privately operated godown, cold storage, silo as subordinate to the market.
No third time chairman of marketing committee
The officer authorized by the market committee shall have the power to relieve pressure in the main yard or sub yard of the market committee. Market committees will need to seek prior approval from the director before taking loans and buying and selling properties. No person shall hold the post of Chairman or Vice Chairman of the Marketing Committee for more than two consecutive terms.
E-trading platform
The state government agency will set up an e-trading platform and run it. Under which licenses will also be made. This provision will also connect private marketyards, warehouses, silos, cold storage to e-trading platforms.
Minister of State for Cooperation Ishwar Patel introduced the bill.
To increase the storage capacity of market committees, the state government has launched a new scheme of Rs 100 crore to set up 5,000 metric tonnes of godowns in market committees this year.[:hn]गांधीनगर, 29 सितंबर 2020
गुजरात कृषि उत्पादन बाजार (संशोधन) विधेयक 2020 को गुजरात विधानसभा ने 28 सितंबर 2020 को पारित कर दिया है। राज्य में 224 कृषि उपज मंडी समितियां कार्यरत हैं। खुली नीलामी, सही संतुलन और नकदी के सिद्धांत पर काम करता है। इस संशोधन विधेयक में 28 परिभाषाएँ बदली या जोड़ी जा रही हैं। जहां किसान की परिभाषा को व्यापक और व्यापक बनाया गया है, वहीं किसान उत्पादक कंपनी की परिभाषा को जोड़ा गया है, इसके अलावा इलेक्ट्रॉनिक ट्रेडिंग, नेशनल एग्रीकल्चर मार्केट जैसी नई परिभाषाओं को जोड़ा गया है। ताकि कानून स्पष्ट हो सके। बिल को गुजरात विधानसभा में पारित किया गया था। एपीएमसी का व्यापारी गुजरात में कहीं भी व्यापार कर सकते हैं, निजी बाजार, विशेष बाजार, ई-बाजार, प्रत्यक्ष खरीद बाजार, किसान-उपभोक्ता बाजारों बनाने की कानीनी मंजूरी दी गीई है.
पहले का तीन सुधार
कृषि उपज बाजार अधिनियम, 1963 में 2007 में निजी बाजार, विशेष बाजार, ई-बाजार, प्रत्यक्ष खरीद बाजार, किसान-उपभोक्ता बाजार को शामिल करने के लिए संशोधन किया गया था। 2015 के सुधार में, केवल किसान ही बाजार समिति का अध्यक्ष हो सकता है। 2017 में, बाजार समितियों को सफाई, छंटाई, ग्रेडिंग, ब्रांडिंग, अनुबंध खेती करने का प्रावधान किया गया था।
ई-ट्रेडिंग प्लेटफॉर्म के लिए व्यापक प्रावधान किए गए हैं और कोई भी निजी वेयरहाउस, कोल्ड स्टोरेज, साइलो मालिक इस प्लेटफॉर्म को मार्केट सबयार्ड घोषित करके इसमें शामिल हो सकते हैं। नए खरीद और बिक्री केंद्र स्थापित किए जाएंगे।
आदिवासी क्षेत्रों
गुजरात कृषि उपज मंडी (संशोधन) विधेयक 2020 में आदिवासी क्षेत्रों में संचालित स्थानीय स्वशासी निकायों द्वारा चलाए जा रहे हाट बाजरों को बाजार समिति के नियंत्रण में लाने के लिए प्रावधान किया गया है।
गुजरात पूरा यूनिफाइड लाइसेंस बाजर बना
पूरे राज्य को एकल बाजार घोषित करते हुए व्यापारियों को एकल एकीकृत लाइसेंस जारी करने का प्रावधान किया गया है। गुजरात में एक किसान पूरे गुजरात में किसी एक बाजार समिति में कृषि उत्पाद बेच सकता था। अब सिंगल यूनिफाइड लाइसेंस के प्रावधान के साथ, गुजरात का एक व्यापारी एकल लाइसेंस के साथ गुजरात के किसी भी मार्केट कमेटी, मेन यार्ड, सबयार्ड, प्राइवेट मार्केट यार्ड में ट्रेड कर सकेगा। जैसे गुजरात का किसान राज्य में कहीं भी कृषि उत्पाद बेच सकता है, वैसे ही गुजरात का व्यापारी राज्य में कहीं भी व्यापार कर सकता है।
वर्तमान परिदृश्य में, केवल मार्केट कमेटी द्वारा लाइसेंस प्राप्त व्यापारी नीलामी में भाग ले रहे थे, लेकिन अब एक एकीकृत लाइसेंसधारी व्यापारी को सभी बाजारों में व्यापार करने की अनुमति होगी और अधिकांश व्यापारी, फर्म नीलामी में भाग लेते रहेंगे।
मार्केट यार्ड ऑफ नेशनल इंपोर्टेंस
राष्ट्रीय महत्व के मार्केट यार्ड के लिए प्रावधान किया गया है। जिसमें अगर बाजार समिति में बिक्री के लिए आने वाले कुल कृषि उपज का 30% गुजरात के अलावा कम से कम दो राज्यों से आता है, तो उस बाजार समिति को “एमएनआई” यानी मार्केट यार्ड ऑफ नेशनल इंपोर्टेंस के रूप में घोषित किया जा सकता है। इससे बाजार समिति राष्ट्रीय क्षेत्र में अपनी उपस्थिति दर्ज करा सकेगी। यह अन्य राज्यों के साथ अपनी व्यापार साझेदारी को भी बढ़ाएगा।
किसान प्रतिनिधि
कृषि उपज मंडी समितियों में किसान प्रतिनिधियों की संख्या 8 के बजाय 10 करने का प्रावधान किया गया है।
किसान पर 2 प्रतिशत उपकर
बाजार समितियों ने अपने स्वयं के यार्ड और सबयार्ड में व्यापार पर उपकर लगाने का प्रावधान किया है। गुजरात राज्य कृषि बाजार बोर्ड को अधिक शक्ति। स्टेट मार्केट कमेटी के साथ-साथ प्राइवेट मार्केट यार्ड भी बोर्ड के “डेवलपमेंट फंड” में मार्केटिंग बोर्ड या राज्य सरकार द्वारा तय की गई 2 प्रतिशत की सीमा में योगदान करेंगे। निजी बाजार का यार्ड निर्धारित राजस्व के 2 प्रतिशत से अधिक का योगदान नहीं करेगा। निजी बाजार यार्ड को संबंधित स्थानीय बाजार समिति को योगदान राशि का 80 प्रतिशत दिया जाएगा। 20 प्रतिशत राशि बोर्ड को जाएगी।
गोदाम, कोल्ड स्टोरेज भी बाजार में
निजी तौर पर संचालित गोदाम, कोल्ड स्टोरेज, साइलो को बाजार के अधीनस्थ घोषित करने का प्रावधान किया गया है।
मार्केटिंग कमेटी के अध्यक्ष तीसरी बार नहीं
मार्केट कमेटी द्वारा अधिकृत अधिकारी के पास मार्केट कमेटी के मुख्य यार्ड या सब यार्ड में दबाव को दूर करने की शक्ति होगी। बाजार समितियों को ऋण लेने और संपत्ति खरीदने और बेचने से पहले निदेशक से पूर्व अनुमोदन लेने की आवश्यकता होगी। कोई भी व्यक्ति मार्केटिंग कमेटी के अध्यक्ष या उपाध्यक्ष का पद लगातार दो कार्यकाल से अधिक नहीं रखेगा।
ई-ट्रेडिंग प्लेटफॉर्म
राज्य सरकार की एजेंसी ई-ट्रेडिंग प्लेटफॉर्म स्थापित करेगी और इसे चलाएगी। जिसके तहत लाइसेंस भी बनेंगे। यह प्रावधान निजी मार्केटयार्ड, वेयर हाउस, सिलोस, कोल्ड स्टोरेज को ई-ट्रेडिंग प्लेटफॉर्म से भी जोड़ेगा।
सहकारिता राज्य मंत्री ईश्वर पटेल ने विधेयक पेश किया।
बाजार समितियों की भंडारण क्षमता बढ़ाने के लिए, राज्य सरकार ने इस वर्ष बाजार समितियों में 5,000 मीट्रिक टन के गोदाम स्थापित करने के लिए 100 करोड़ रुपये की नई योजना शुरू की है।[:]
