[:gj]ગાંધીનગર, 22 માર્ચ 2021
ખેતરમાં ટન મોઢે પ્લાસ્ટિકનો વપરાશ વધી રહ્યો છે. ખેતી માટે વપરાતા પ્લાસ્ટિકના ઉપયોગને પ્લાસ્ટિકલ્ચર કહે છે. પાણી, નીંદામણ, મજૂરી, રોગથી પાકને બચાવવા માટે જમીનને ઢાંકવાની પ્રક્રિયાને મલ્ચિંગ કહે છે. જેમાં મોટા પ્રમાણમાં પ્લાસ્ટિક વપરાવા લાગ્યું છે. ગુજરાતમાં 90 લાખ હેક્ટર જમીનમાંથી ઉનાળું અને શિયાળુ પાકમાં 10 ટકા જમીન પર પ્લિસ્ટિક કે ખેતીનો કચરો પાથરવવામાં આવે છે.
ઉત્પાદનમાં 40 ટકા વધારો
કૃષિ વિજ્ઞાની મુકેશ આર જીંજાળાએ જણાવ્યું હતું કે, નવસારી કૃષિ વિશ્વ વિદ્યાલયના ખેતરમાં થયેલા અભ્યાસ પ્રમાણે મલ્ચિંગથી સરેરાશ 40 ટકા ઉત્પાદન વધે છે. 90 ટકા નિંદામણ કરવું પડતું નથી. 40 ટકા પાણી બચે છે. ઉનાળું કે શિયાળું મરચીમાં 60 ટકા પાણી બચાવે છે. ખાતરની 20 ટકા બચત કરે છે. આમ એકંદરે ખેતીનું લગભગ 40 ટકા ખર્ચ મલ્ચિંગથી બચે છે. (જૂઓ ટેબલ) તેથી ખેડૂતો ઝડપથી તેનો વપરાશ વધારી રહ્યાં છે.
બે અને ત્રણ ગણો પાક
કપાસમાં બે ગણું અને મગફળીમાં 3 ગણું ઉત્પાદન મળે છે. 2થી 3 ઈંચ જમીનમાં દબાવવું પડે છે. ગુજરાતમાં તળબુચની ખેતી તો મોટા ભાગે પ્લાસ્ટિકના મલ્ચિંગથી થઈ રહી છે. ચોમાસાને બાદ કરતાં ઉલાળું અને શિયાળુ પાક તળબૂચ, મરચી, ટામેટા, કાકડી, વેલા, શાકભાજીમાં ગુજરાતમાં તેનો વપરાશ લાખો હેક્ટરમાં થઈ રહ્યો છે.
પાણીની બચત 40 ટકા
પ્લાસ્ટિક ઢાંકવાથી જમીનની અંદર ભેજ લાંબો સમય ટકી રહે છે તેથી ઓછા પાણીએ વધું વિસ્તારમાં પાક લઈ શકાય છે. પાણીનું બાષ્પીભવન થતું અટકાવને નાણાં બચાવી શકાય છે. મલ્ચિંગથી ઉત્પાદન વધારી શકાય છે. ઉત્પાદન ખર્ચ ઓછો થાય છે. જ્યાં પ્લાસ્ટિક પાથરેલું હોય તેની નીચે વરાળના ટીપા જામી જાય છે જે ફરી જમીનની અંદર પડે છે. તેથી પાણીનો બગાડ અટકે છે.
90 ટકા સુધી નિંદામણ ખર્ચ બચે
પ્રકાશ સંશ્લેષણ થતું અટકે છે. જમીનની અંદર રહેલા ખડ કે નિંદામણના બીજ અંકૂરીત થતાં નથી. તેથી 40થી 90 ટકા નિંદામણ કરવું પડતું નથી.
જમીન ગરમ થતી નથી
સૂર્ય પ્રકાશ સીધો જમીન પર પડતો નથી. સુકા અને અર્ધ સુકા વિસ્તારોમાં મલ્ચિંગ સારો એવો ફાયદો કરે છે. જે વેચાતું પાણી લે છે તેમને મોટું ખર્ચ બચે છે. પ્લાસ્ટિક પર સૂર્ય પ્રકાશ પડવાથી જમીન ઓછી ગરમ થાય છે. પ્લાસ્ટિક અને જમીન વચ્ચે જગ્યા માં હવા રહેતી હોવાથી ગરમી અવાહક બને છે. ઠંડીમાં પણ આ રીતે મદદ કરે છે. રાતના અને દિવસના તાપમાનમાં પણ મદદ થાય છે.
જંતુ મુક્ત
જમીનને નુકસાન કરતાં વિષાણું – વાયરસ, બેક્ટેરિયા, હાનિકારક તત્વો દૂર થઈને જમીન શુદ્ધ થાય છે. જંતુ મુક્ત જમીન બને છે. અંગારવાયુ વધવાથી પાણી, ફોસ્ફરસ, સૂક્ષ્મ તત્વોની બચત થાય છે. તેથી પાકની સારી વૃદ્ધિ થાય છે. તેથી ઉત્પાદન વધારે આવે છે. વળી સૂર્ય પ્રકાશથી જે તત્વો નાશ થાય છે તે થતો નથી. જમીનમાં ભૌતિક ફેરફાર જોવા મળતા નથી.
જમીનના છિદ્ર
જમીન પરથી કોરી માટી ઓછી ઉડે છે. જમીનની છિદ્રો જળવાઈ રહે છે. તેથી હવાની હેરફેર વધું થાય છે. તેથી અંગારવાયું વધે છે. જે પ્રકાશસંશ્લેષણમાં મદદ કરે છે.
લીનીયર શ્રેષ્ઠ
કાળુ અને સફેદ ચમકતું પ્લાસ્ટિક આવે છે. અપાર દર્શક અને પારદર્શક પણ આવે છે. લીનીયર લો ડેન્સીટી પોલીથીલીન – એલ. એલ. ડી. પી. ઈ. પ્રકારનું સૌથી વધું ખેતરોમાં વપરાય છે. જેમાં જલદી કાણાં પડી જતા નથી. પાતળુ અને મજબૂત હોય છે. નિંદણ બહાર નિકળતું નથી.
પોલીવિનાઈલ ક્લોરાઈડ – પીવીસી અને લો ડેન્સીટી પોલીથીલીન – એલ. ડી. પી. ઈ. પ્લાસ્ટિક પણ આવે છે.
ગોળ કાણા
પ્લાસ્ટિક પાથરતાં પહેલા ધૂળના ઢેફા ભાંગવા પડે છે. રોપણી કે વાવણી કરતાં પહેલા પાથરવું જોઈએ. છોડને રોપવા કે બહાર નિકળવા માટે ગોળ કાણાં પાડવા, ચોરસ પાડવાથી પ્લાસ્ટિક ફાટી જાય છે. થોડું ઢીલું રાખીને 2થી 6 ઈંચ જમીનની અંદર દબાવવું કે કોર પર 6 ઈંચ માટી દબાવવી.
પાથરવામાં પ્લાસ્ટિક થોડું ઢીલું રહે એ જરૂરી છે, પરંતુ તેમાં હવા ભરાય તેટલું ઢીલું રહે તો પ્લાસ્ટિક ફટી જાય છે માટે આ વાતની ખાસ કાળજી રાખવી.
ઓર્ગેનિક મલ્ચિંગ
પહેલા આ કામ માટે સૂકા પાંદડા, ફોતરા, સાંઠી, લાકડાનો વહેર, કેળના પાન, શેરડીના પાન, ડાંગરનું ભુંસું, સુકાઈ ગયેલા પાજરી કે મકાઈના પુળા જમીન પર નાંખી જમીન ઢાંકી દેવામાં આવે છે. તેથી ભેજ ઓછો ઉડી જાય છે. ઓર્ગેનિક મલ્ચિંગના મશીન કટરથી નાના ટૂકડા કરીને જ જમીન પર નાંખવાથી સારા ફાયદા મળે છે. ખેતરનું ખાતર અને મલ્ચિંગ સાથે થઈ જાય છે.
ભાવ ને ખર્ચ
20 માઈક્રોન કાળા પ્લાસ્ટિકના રૂપિયા 2200થી રૂપિયા 2300 જેવો ભાવ છે. જે 2થી 2.50 ફૂટ પહોળું હોય છે. લંબાઈ 800 મીટર હોય છે. જે 3 વીઘા જમીનમાં (એકરે) 4થી 5 રોલ જોઈએ
25 માઈક્રોન કાળા પ્લાસ્ટિકના રૂપિયા 2500થી રૂપિયા 2600 રેંજમાં આવે છે. 20 માઈક્રોન પ્લાસ્ટિકનું હેક્ટર દીઠ રૂપિયા 20થી 25 હજારનો ખર્ચ આવે છે. મતલબ કે ચોરસ મિટર દીઠ રૂપિયા 2થી 2.50 લુધી ખર્ચ થાય છે.
જાડાઈ
મગફળી માટે 7 માઈક્રોન, રીંગણ, ટામેટા, ભીંડા, કાકડી, કોબી, શાક, વેલા માટે 15થી 25 માઈક્રોન, પપૈયા, ગલગોટા, ફળ, ફૂલ માટે 50 માઈક્રોન પ્લાસ્ટિક વપરાય છે. કેરી, નાળિયેરી, ચીકુ, જામફળ જેવા વૃક્ષોના પાકો માટે 100 માઈક્રોન પ્લાસ્ટિક વપરાય છે. ઘઉં અને જીરૂની જેમ નજીક નજીક વવાતા પાકમાં મલ્ચિંગ કરાતું નથી. રેતીનું પણ મલ્ચિંગ થાય છે.
| શેરડી, કાળા પ્લાસ્ટિક, ઘાસ, દિવેલાની ફોટરી અંગે નવસારી કૃષિ વિશ્વ વિદ્યાગલ દ્વારા થયેલા અભ્યાસ | ||||||
| પાક | વિસ્તાર | આવરણનો | પાણીની | ઉત્પાદન | નિંદામણ | ખાતરની |
| ભલામણ | પ્રકાર | બચત% | વધારો % | બચતજ્% | બચત% | |
| કેળ | દક્ષિણ ગુજરાત | શેરડીની પતરી 10 ટન હેક્ટરે | 33 | 13 | 60 | |
| દક્ષિણ ગુજરાત | કાળુ પ્લાસ્ટિક 50 માઈક્રોન | 40 | 20 | 90 | 40 | |
| બોર | ઉત્તર ગુજરાત | કાળુ પ્લાસ્ટિક | 25 | |||
| રીંગણ | મધ્ય ગુજરાત | કાળુ પ્લાસ્ટિક | 27 | 80 | 20 | |
| રીંગણ | ઉત્તર ગુજરાત | દિવેલાની ફોતરી | 14 | 80 | 20 | |
| રીંગણ | દક્ષિણ ગુજરાત | ઘાસ હેક્ટરે 5 ટન | 44 | 80 | 20 | |
| રીંગણ | દક્ષિણ ગુજરાત | કાળુ પ્લાસ્ટિક 50 માઈક્રોન | 40 | 35 | 80 | 20 |
| મરચી | દક્ષિણ ગુજરાત | શેરડીની પતરી 10 ટન હેક્ટરે | 14 | |||
| કાળુ પ્લાસ્ટિક 50 માઈક્રોન | 62 | 90 | ||||
| ફ્લાવર | દક્ષિણ ગુજરાત | કાળુ પ્લાસ્ટિક 50 માઈક્રોન | 33 | 75 | ||
| ભીંડા | દક્ષિણ ગુજરાત | કાળુ પ્લાસ્ટિક 50 માઈક્રોન | 40 | 25 | 90 | 20 |
| કપાસ | સૌરાષ્ટ્ર | કાળુ પ્લાસ્ટિક | 20 | 33-50 | ||
[:en]Gandhinagar, 22 March 2021
The farm’s plastic consumption is increasing. The use of plastic for agriculture is called plastic culture. There is a process of covering the soil to save water, weeds, labor, disease. In which a large amount of plastic is being used. Out of 90 lakh hectares of land in Gujarat, plastic or agricultural waste is disposed on 10% of the land in summer and winter crops.
40 percent increase in production
According to the study of Navsari Agricultural University, plastic mulching, the agricultural scientist Mukesh Jinjala said that 90 percent weed is not there. Saves 40 percent of water. In summer or winter there is 60 percent water left in chillies. 20 percent fertilizer is left. Thus about 40 percent of the total cost of cultivation is saved from mulching. Therefore, farmers are increasingly increasing plastic mulching.
Two to three times the crop
Cotton and groundnut give twofold yield. Watermelon cultivation in Gujarat is mostly done by plastic mulching. In Gujarat, it is being used in lakhs of hectares apart from monsoon in watermelon, chillies, tomatoes, cucumber, vine and vegetables.
Water saving 40 percent
The plastic cover allows moisture to remain inside the soil for a long time. Less water can be used to grow crops in more area. Money can be saved by stopping the water from evaporating. Where the plastic is laid, the steam settles under it and falls back into the ground. So the waste of water stops.
Saves up to 90 percent on weeding costs.
Photosynthesis stops inside the gel. Roots or weeds do not grow in the soil. Therefore 40 to 90 percent weeding is not required.
The ground is not hot
Sunlight does not fall directly on the ground. Mulberry is a good advantage in arid and semi-arid areas. A lot of money is left for those who buy water. The sunlight on the plastic makes the soil less hot. Since there is air in the space between the plastic and the ground, it becomes a heat insulator. It also helps in the cold. Night and day temperatures also help.
Pest free
Removing toxins purifies the soil – viruses, bacteria, harmful substances that damage the soil. Made of insect free soil. Water, phosphorus, micronutrients are saved by increasing carbon dioxide. So the crop is good. Therefore production comes more. Also, the elements that are destroyed by sunlight are not. No change in soil has been observed.
Hole in the ground
Empty soil flies low from the ground. Holes in the ground are maintained. Hence the circulation of air is more. Which helps in photosynthesis.
Linear best
Black and white comes shiny plastic. It also has immense viewership and transparency. Linear Low Density Polyethylene – L. LDPE. The type is most commonly used on farms. In which the holes do not fall soon. They are thin and strong. Weeds do not come out.
Polyvinyl chloride – PVC and low density polyethylene – L. DPE. Plastic also comes.
Round hole
The plaster of dust has to be broken before plastering. Planting should be done before planting or sowing. Plants make round holes to plant or exit, squares tear off the plastic. Press 2 to 6 inches deep into the ground or press 6 inches of soil.
Organic mulberry
For this purpose, first dried leaves, husk, stalks, sawdust, banana leaves, sugarcane leaves, paddy husk, dried pastry or corn husk are covered on the ground. So the moisture evaporates less. Machine cutters can be cut into small pieces and placed on the ground. The field is cultivated with compost and mulching.
Price
The price of 20 micron black plastic is between Rs 2200 to Rs 2300. Which is 2 to 2.50 feet wide. The length is 800 meters. Which should roll 4 to 5 in 3 acres of land (acres)
25 micron black plastic comes in the range of Rs 2500 to Rs 2600. The cost of 20 micron plastic is 20 to 25 thousand rupees per hectare. This means that it costs between Rs 2 to Rs 2.50 per square meter.
Thickness
7 microns for peanuts, 15 to 25 microns for eggplants, tomatoes, okra, cucumber, cabbage, vegetables, vines, 50 microns for papaya, fruits, flowers are used for plastics. 100 micron plastic is used for tree crops like mango, coconut, chiku, guava. Crops like wheat and cumin are not grown. (Translated from Gujarati)[:hn]गांधीनगर, 22 मार्च 2021
खेत के प्लास्टिक की खपत बढ़ रही है। कृषि के लिए प्लास्टिक के उपयोग को प्लास्टिक संस्कृति कहा जाता है। मिट्टी को पानी, खरपतवार, श्रम, बीमारी को बचाने के लिए ढकने की प्रक्रिया है। जिसमें बड़ी मात्रा में प्लास्टिक का इस्तेमाल किया जा रहा है। गुजरात में 90 लाख हेक्टेयर भूमि में से, प्लास्टिक या कृषि वेस्ट का गर्मियों और सर्दियों की फसलों में 10% भूमि पर निपटान किया जाता है।
उत्पादन में 40 प्रतिशत की वृद्धि
नवसारी कृषि विश्वविद्यालय के अध्ययन के अनुसार, कृषिविज्ञानी मुकेश आर ने बताया की 90 प्रतिशत खरपतवार नहीं होना है। 40 प्रतिशत पानी की बचत होती है। गर्मियों या सर्दियों में मिर्च में 60 प्रतिशत पानी बचता है। 20 प्रतिशत खाद बचती है। इस प्रकार खेती की कुल लागत का लगभग 40 प्रतिशत मल्चिंग से बचाया जाता है। इसलिए किसान तेजी से प्लास्टिक मल्चिंग बढ़ा रहे हैं।
दो से तीन गुना फसल
कपास और मूंगफली दो गुना उपज देती है। गुजरात में तरबूज की खेती ज्यादातर प्लास्टिक मल्चिंग से की जाती है। गुजरात में तरबूज, मिर्च, टमाटर, ककड़ी, बेल और सब्जियों में मानसून के अलावा इसका इस्तेमाल लाखों हेक्टेयर में हो रहा है।
पानी की बचत 40 प्रतिशत
प्लास्टिक कवर नमी को लंबे समय तक मिट्टी के अंदर रहने देता है। कम पानी का इस्तेमाल अधिक क्षेत्र में फसलों को उगाने के लिए किया जा सकता है। पानी को वाष्पित करने से रोककर पैसे बचाए जा सकते हैं। जहां प्लास्टिक बिछा होता है उसके नीचे भाप जम जाती है और वापस जमीन में गिर जाती है। तो पानी की बर्बादी रुक जाती है।
निराई लागत पर 90 प्रतिशत तक की बचत होती है।
जमन की अंदर प्रकाश संश्लेषण बंद हो जाता है। मिट्टी में जड़ें या खरपतवार नहीं उगते हैं। इसलिए 40 से 90 प्रतिशत निराई की आवश्यकता नहीं होती है।
| गन्ने, काली प्लास्टिक, घास, दीवाली फोटारी पर नवसारी कृषि विश्व विद्याल द्वारा किए गए अध्ययन | ||||||
| Plant | क्षेत्र | आवरण | पानी का | उत्पाद | निराई | खाद |
| सिफारिश की | प्रकार | बचत% | बढ़ना% | बचत% | बचत% | |
| banana | दक्षिण गुजरात | गन्ना 10 टन प्रति हेक्टेयर छोड़ता है | 33 | १३ | ६० | |
| दक्षिण गुजरात | ब्लैक प्लास्टिक 50 माइक्रोन | 40 | २० | 90 | 40 | |
| Bore | उत्तर गुजरात | काला प्लास्टिक | २५ | |||
| मध्य गुजरात | काला प्लास्टिक | २। | 80 | २० | ||
| eggplant | उत्तर गुजरात | दिवलानी फोटारी | १४ | 80 | २० | |
| eggplant | दक्षिण गुजरात | 5 टन घास प्रति हेक्टेयर | ४४ | 80 | २० | |
| eggplant | दक्षिण गुजरात | ब्लैक प्लास्टिक 50 माइक्रोन | 40 | ३५ | 80 | २० |
| Cold | दक्षिण गुजरात | गन्ना 10 टन प्रति हेक्टेयर छोड़ता है | १४ | |||
| ब्लैक प्लास्टिक 50 माइक्रोन | ६२ | 90 | ||||
| flower | दक्षिण गुजरात | ब्लैक प्लास्टिक 50 माइक्रोन | 33 | 75 | ||
| Oysters | दक्षिण गुजरात | ब्लैक प्लास्टिक 50 माइक्रोन | 40 | २५ | 90 | २० |
| Cotton | सौराष्ट्र | काला प्लास्टिक | २० | 33-50 है | ||
जमीन गर्म नहीं होती है
धूप सीधे जमीन पर नहीं पड़ती। शुष्क और अर्ध-शुष्क क्षेत्रों में शहतूत एक अच्छा लाभ है। पानी खरीदने वालों का बहुत सारा पैसा बच जाता है। प्लास्टिक पर सूर्य का प्रकाश मिट्टी को कम गर्म बनाता है। चूंकि प्लास्टिक और जमीन के बीच की जगह में हवा रहती है, इसलिए यह हीट इंसुलेटर बन जाता है। यह ठंड में भी मदद करता है। रात और दिन का तापमान भी मदद करता है।
कीट मुक्त
विषाक्त पदार्थों को हटाने से मिट्टी शुद्ध होती है – वायरस, बैक्टीरिया, हानिकारक तत्व जो मिट्टी को नुकसान पहुंचाते हैं। कीट मुक्त मिट्टी से बना है। कार्बन डाइऑक्साइड बढ़ने से पानी, फास्फोरस, सूक्ष्म पोषक तत्व बचते हैं। तो फसल अच्छी होती है। इसलिए उत्पादन अधिक आता है। इसके अलावा, जो तत्व सूरज की रोशनी से नष्ट हो जाते हैं, वे नहीं होते हैं। मिट्टी में कोई परिवर्तन नहीं देखा गया है।
जमीन में छेद
खाली मिट्टी जमीन से कम उड़ती है। जमीन में छेद बनाए रखा जाता है। इसलिए हवा का प्रचलन अधिक है। जो प्रकाश संश्लेषण में मदद करता है।
रैखिक सबसे अच्छा
काले और सफेद चमकदार प्लास्टिक आता है। इसमें अपार दर्शक और पारदर्शिता भी मीलती है। रैखिक कम घनत्व वाली पॉलीथीन – एल। एल डी पी इ। प्रकार का सबसे अधिक उपयोग खेतों पर किया जाता है। जिसमें छेद जल्द न गिरें। पतले और मजबूत होते हैं। खरपतवार नहीं निकलते।
पॉलीविनाइल क्लोराइड – पीवीसी और कम घनत्व वाली पॉलीथीन – एल। डी पी इ। प्लास्टिक भी आता है।
गोल छेद
पलस्तर करने से पहले धूल के ढेर को तोड़ना पड़ता है। रोपण या बुवाई से पहले रोपण करना चाहिए। पौधों को रोपना या बाहर निकलने के लिए गोल छेद बनाना, वर्ग प्लास्टिक को फाड़ देते हैं। जमीन में 2 से 6 इंच गहरा दबाएं या 6 इंच मिट्टी दबाएं।
जैविक शहतूत
इस काम के लिए पहले सूखे पत्ते, भूसी, डंठल, चूरा, केले के पत्ते, गन्ने के पत्ते, धान की भूसी, सूखे पाजरी या मकई की भूसी को जमीन पर ढक दिया जाता है। तो नमी कम वाष्पित हो जाती है। मशीन कटर को छोटे टुकड़ों में काटकर जमीन पर रखा जा सकता है। खेत को कम्पोस्ट और मल्चिंग से किया जाता है।
कीमत
20 माइक्रोन ब्लैक प्लास्टिक की कीमत 2200 रुपये से 2300 रुपये के बीच है। जो 2 से 2.50 फीट चौड़ा है। लंबाई 800 मीटर है। जिसे 3 एकड़ भूमि (एकड़) में 4 से 5 रोल करना चाहिए
25 माइक्रोन ब्लैक प्लास्टिक 2500 रुपये से 2600 रुपये की रेंज में आता है। 20 माइक्रोन प्लास्टिक की लागत 20 से 25 हजार रुपये प्रति हेक्टेयर है। इसका मतलब है कि इसकी कीमत 2 रुपये से 2.50 रुपये प्रति वर्ग मीटर है।
मोटाई
मूंगफली के लिए 7 माइक्रोन, बैंगन के लिए 15 से 25 माइक्रोन, टमाटर, भिंडी, खीरा, पत्तागोभी, सब्जियां, लताएं, पपीते के लिए 50 माइक्रोन, फल, फूल का इस्तेमाल प्लास्टिक के लिए किया जाता है। आम, नारियल, चीकू, अमरूद जैसे पेड़ की फसलों के लिए 100 माइक्रोन प्लास्टिक का उपयोग किया जाता है। गेहूं और जीरा जैसी फसलें नहीं उगाई जाती हैं।
गन्ने, काली प्लास्टिक, घास, दीवाली के पौधे पर नवसारी कृषि विश्व विद्यागल द्वारा किए गए अध्ययन -[:]
