ખેડુતોને રોકડ રાહત આપવાના ઉદ્દેશ્યથી શરૂ કરવામાં આવેલી પ્રધાનમંત્રી કિસાન સન્માન નિધિ યોજના અંતર્ગત નાણાં કાપવામાં આવી શકે છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ખુદ કૃષિ મંત્રાલયે 2020-21 નાણાકીય વર્ષ માટે રૂ.60,000 કરોડની માંગ કરી છે, જ્યારે ચાલુ વર્ષમાં સરકારે રૂ.75,000 કરોડ જાહેર કર્યા હતા. નવેમ્બર 2019 ની શરૂઆતમાં એવા અહેવાલો આવ્યા હતા કે સરકાર દ્વારા ખેડૂતોને ફાળવવામાં આવેલી રકમ મનરેગામાં આપી શકાય છે.
ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલયે મનરેગા યોજના માટે વધારાના રૂ.20,000 કરોડ રૂપિયાની માંગણી કરી હતી, જેના આધારે સરકારે પીએમ કિસાન ફંડની રકમ આપવા કહ્યું હતું, જે ખર્ચ કરવામાં આવતો નથી. આ વખતે કૃષિ મંત્રાલયે રૂ.75,000 કરોડને બદલે રૂ.60,000 કરોડનું બજેટ માંગ્યું છે. 2019 ની ચૂંટણી દરમિયાન ખુદ પીએમ મોદીએ આ યોજનાનો જોરદાર પ્રચાર કર્યો હતો. એટલું જ નહીં, તેમણે દેશના ઘણા જિલ્લાઓમાં આયોજિત જુદા જુદા કાર્યક્રમોમાં ખેડુતોને ચેક આપ્યો હતો.
જો કે કેન્દ્રએ રાજ્ય સરકારો પર આકરા પ્રહાર કર્યા છે કે, લાભાર્થીઓની પસંદગીમાં ગતિ ન હોવા અને આધાર ચકાસણીના અભાવને કારણે ફાળવણીમાં ઘટાડો થઈ શકે છે. સૂત્રોના જણાવ્યા અનુસાર ગયા વર્ષે રજૂ કરાયેલ રૂ. 75,000 કરોડ રૂપિયાની રકમમાંથી અત્યાર સુધીમાં ફક્ત રૂ.44,000 કરોડ ખર્ચ થયા છે.
આધાર ચકાસણીને કારણે પણ અટકી યોજનાઓ: સરકારે રૂ. કિસાન સન્માન નિધિ યોજના અંતર્ગત, રૂ.14.5 કરોડ ખેડુતોએ વર્ષે રૂ.2,000 ત્રણ હપ્તાની જાહેરાત કરી હતી. આ યોજનામાં અત્યાર સુધીમાં રૂ. 9.5 કરોડ ખેડુતોએ પોતાનું રજીસ્ટ્રેશન કરાવ્યું છે, જ્યારે તેમાંથી હજી સુધી રૂ.2 કરોડ જેટલા ખેડુતોની આધાર ચકાસણી થઈ નથી.
પાછલા બજેટથી પણ રૂ.25,000 કરોડની બચત થઈ શકે છે: એવું માનવામાં આવે છે કે ખેડૂતોની નોંધણી સંખ્યા ઓછી હોવાને કારણે અને મોટી સંખ્યામાં લોકોની ચકાસણી નહીં કરવાને કારણે રૂ.75,000 કરોડ કુલ બજેટમાંથી આશરે 25,000 કરોડની બચત થઈ છે. કરી શકે છે. સરકારે હાલમાં જ મનરેગા યોજના માટે આ રકમ ફાળવવાનું કહ્યું હતું. 2019-20ના બજેટમાં મનરેગા યોજના માટે રૂ.60,000 કરોડની રકમ આપવામાં આવી હતી, ત્યારબાદ ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલયે વધુ રૂ.20,000 કરોડ માંગ્યા છે.
2019ની સામાન્ય ચૂંટણી પહેલા યોજના શરૂ થઈ :
પીએમ નરેન્દ્ર મોદીની આગેવાની હેઠળની સરકારે તેમના કાર્યકાળના અંતિમ દિવસોમાં 1 ડિસેમ્બર, 2018ના રોજ કિસાન સન્માન નિધિ યોજના શરૂ કરી હતી. આ યોજના હેઠળ, કેન્દ્ર સરકારના ભંડોળ દ્વારા સંપૂર્ણ રૂપે ચલાવવામાં આવે છે, અને ખેડૂત પરિવારોને દર ચાર મહિને ત્રણ હપ્તામાં વાર્ષિક રૂ.6,000 આપવામાં આવે છે. લાભાર્થીઓની પસંદગીની જવાબદારી રાજ્યો અને કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશોને સોંપવામાં આવી છે. કેન્દ્રનું કહેવું છે કે રાજ્યોમાંથી લાભાર્થીઓની પસંદગીની પ્રક્રિયા ખૂબ જ ધીમી છે.