વરસાદ ઓછો થતાં પાણી કાપ આવશે

ગુજરાતમાં વરસાદ ખેંચાયો છે, સરેરાશ ૩૩ ઈંચની સામે અત્યાર સુધીમાં માંડ ૧૮ ઈંચ એટલે કે, ૫૫ ટકા વરસાદ પડ્યો છે. ગત વર્ષની સરખામણીમાં ૨૭ ટકા વરસાદની ઘટ પ્રવર્તી રહી છે. રાજ્યના કુલ ૨૦૩ ડેમોમાં હાલ ૩૨ (૬૮ ટકા ખાલી છે) ટકા પાણી જ ભરાયું છે. સરદાર સરોવર નર્મદા ડેમમાં ૩૭૪૬ મીલિયન ક્યુબીક મીટર (એમસીએમ) પાણી તો છે પરંતુ તેમાં પાણીનો જીવંત જથ્થો તો માત્ર ૪૬ એમસીએમ જેટલો છે. આવી પરિસ્થિતિમાં રાજ્યમાં ૭૫ ટકા કરતાં વધુ વિસ્તારમાં વિવિધ પાકોનું વાવેતર થઈ ચૂક્યું છે પણ હવે તેને પાણીની જરૂર ઉભી થઈ છે. સરકાર માટે એવી અત્યંત કપરી સ્થિતિ ઉભી થઈ છે કે, જો આ તમામ વિસ્તારોમાં સિંચાઈ માટે પાણી અપાય તો પીવા માટે પાણી નહીં બચે અને જો સિંચાઈ માટે પાણી નહીં અપાય તો ઉભા પાકને ભારે નુકસાનની ભીતી ઉભી થઈ છે. રાજ્ય સરકારે હાલ પૂરતું તો સિંચાઈ માટે પાણી નહીં આપવાની દિશામાં સૂચનાઓ જારી કરી છે.

રાજ્ય સરકારના અધિકારીઓ અત્યારે માથાપચ્ચી કરી રહ્યાં છે. કૃષિ વિભાગે કન્ટીજન્સી પ્લાન જાહેર કરી દીધો છે. અત્યારે ૧૧ તાલુકામાં શૂન્યથી ૫૦ મી.મી., ૩૩ તાલુકામાં ૫૧થી ૧૨૫ મી.મી., ૪૮ તાલુકામાં ૧૨૬થી ૨૫૦ મી.મી. સુધી વરસાદ પડ્યો છે. જ્યારે ૪૩ તાલુકા એવા છે કે, જ્યાં ૫૦૧થી ૧૦૦૦ મી.મી. અને ૨૬ તાલુકામાં ૧૦૦૦ મી.મી.થી વધુ વરસાદ પડ્યો છે. તે મુજબ સરકારે ખેતી ક્ષેત્રે સિંચાઈ માટે પાણી આપવા કે કેમ ? અથવા જ્યાં ઓછો વરસાદ પડ્યો છે ત્યાં હવે પછી ક્યા પાકનું વાવેતર કરવું ? જરૂર પડે ત્યાં પાવી માટે પાણી અને પશુઓ માટે ઘાસની વ્યવસ્થા ઉભી કરવા અંગે પણ સરકારે કલેક્ટરોને સૂચનાઓ આપી દીધી છે.

ગુજરાતમાં ચોમાસા દરમ્યાન કુલ સરેરાશ ૮૩૧ મીલીમીટર એટલે કે આશરે ૩૩ ઈંચ વરસાદ પડે છે પરંતુ રાજ્યમાં અત્યાર સુધી માત્ર ૪૫૪ મી.મી અર્થાત ૧૮ ઈંચ એટલે કે, ૫૫ ટકા વરસાદ પડ્યો છે. આ વરસાદ પણ એકધારો પડ્યો નથી બલ્કે સૌરાષ્ટ્ર અને દક્ષિણ ગુજરાતના તો ૧૧ જિલ્લામાં અતિવૃષ્ટિ સર્જાઈ છે. જેના કારણે માનવ-પશુઓના મોત, ઘરવખરીને નુકસાન થવાની સાથોસાથ મોટાપાયે ખેતીની જમીનનું પણ ધોવાણ થયું છે. જેના કારણે સરકારને અત્યાર સુધીમાં અંદાજે રૂ. પાંચ કરોડની સહાય-વળતર ચૂકવવાની ફરજ પડી છે. જ્યારે કચ્છ, ઉત્તર ગુજરાત, મધ્ય ગુજરાતમાં તો રીતસર દુષ્કાળના ડાકલાં વાગી ચૂક્યાં હોય તેવી સ્થિતિ નકારી શકાતી નથી.