3 કાળા કાયદા સામે ખેડૂત આંદોલનના ઐતિહાસિક 1 થી  378 દિવસની લડાઈની સંપૂર્ણ ઘટનાઓ

આખરે ખેડૂત આંદોલનનો અંત આવ્યો. કાલથી એટલે કે  11 ડિસેમ્બર 2021થી ખેડૂતો ઘરે પરત ફરશે. ખેડૂતો 378 દિવસથી દિલ્હી બોર્ડર પર પડાવ નાખી રહ્યા છે. કૃષિ કાયદાનો મુદ્દો લગભગ 18 મહિના જૂનો છે. તેના છેલ્લા14 મહિના ખૂબ જ મુશ્કેલ રહ્યાં છે. સરકારની જીદ સામે જગતના તાતની જીત થઈ છે. ભારતના ઇતિહાસમાં અંગ્રેજોની સામેનું મોટું આંદોલન ખેડા સત્યાગ્રહ અને બારડોલી સત્યાગ્રાહ કે બિહાર સત્યાગ્રહ કરતાં પણ આ લાંબું આંદોલન છે. ભારતના ઇહિતાસમાં સૌથી લાંબું આંદોલન છે.

આ આંદોલન સાથેની કેટલીક તારીખો પણ ઈતિહાસમાં નોંધવામાં આવી હતી. જાણો તે મહત્વની તારીખો…

9 ડિસેમ્બર 2021 ના રોજ, ખેડૂતોના સંગઠન સંયુક્ત કિસાન મોરચાએ ખેડૂતોનું આંદોલન પાછું ખેંચવાની જાહેરાત કરી હતી. ખેડૂત નેતાઓએ કહ્યું કે આ એક ઐતિહાસિક જીત છે, જે આંદોલન દરમિયાન જીવ ગુમાવનારા શહીદોને સમર્પિત છે. ત્રણેય કૃષિ કાયદાઓ વટહુકમના રૂપમાં અસ્તિત્વમાં આવવાથી લઈને સંસદમાં પસાર થવાથી લઈને પાછી ખેંચી લેવા સુધી ઘણો હોબાળો થયો હતો. ખેડૂત સંગઠનોએ લાંબી લડાઈ લડી અને અંતે સરકારે ખેડૂતોની તમામ શરતો સ્વીકારવી પડી. તે પણ ખેડૂતોને દેશ વિરોધી અને ત્રાસવાદી ચિતર્યા બાદ સરકારે ખેડૂતોની માંગણીઓ સ્વિકારી અને માફી પણ માંગી. પણ ખેડૂતોના મોત અંગે એખ શબ્દ પણ કેન્દ્ર સરકારે ઉચ્ચાર્યો નથી.

કૃષિ વટહુકમ 5 જૂન 2020 ના રોજ આવ્યો, જ્યારે વિરોધમાં ખેડૂતો 26 નવેમ્બર 2020 થી દિલ્હીની સરહદો પર બેઠા છે. ગાંવ કનેક્શન તમને મુખ્ય તારીખો જણાવી રહ્યું છે જ્યારે ખેડૂતોના આંદોલન દરમિયાન મોટી ઘટનાઓ બની હતી.

ડિસેમ્બર 9- 2021- યુનાઈટેડ કિસાન મોરચાએ સરકાર દ્વારા ખેડૂતોની તમામ શરતો સ્વીકાર્યા બાદ એક વર્ષથી વધુ સમયથી ચાલી રહેલા આંદોલનને પાછું ખેંચવાનો નિર્ણય લીધો હતો. કેન્દ્રીય કૃષિ મંત્રાલયે ખેડૂતોના સંગઠનોને સંશોધિત એમઓયુ સુપરત કર્યા હતા, યુનાઈટેડ ખેડૂત મોરચાના નેતાઓની બેઠકમાં તેને સર્વાનુમતે સ્વીકારવામાં આવ્યો હતો. આને ઐતિહાસિક જીત ગણાવતા ખેડૂતોએ કહ્યું કે, જ્યારે તેઓ અહીં આવ્યા ત્યારે લાકડીઓનો વરસાદ થતો હતો, હવે જ્યારે જશે ત્યારે ફૂલોની વર્ષા કરવામાં આવશે.

7 ડિસેમ્બર, 2021- કિસાન મોરચાએ સરકાર તરફથી મળેલા ડ્રાફ્ટની કેટલીક શરતો સામે વાંધો ઉઠાવ્યો. જે પછી ખેડૂતો દ્વારા રચવામાં આવેલી 5 સભ્યોની સમિતિએ તેની બેઠક યોજી અને તેના વાંધાઓ સરકારને જણાવ્યા અને સરકારે સુધારેલી દરખાસ્ત માંગી, જે તેમને 8 ડિસેમ્બરે મળી. આ કરારમાં રાજ્ય સરકારો તમામ મૃતક ખેડૂતોને પંજાબ મોડલના આધાર પર વળતર આપશે. MSP પર એક સમિતિ બનાવવામાં આવશે, જેમાં ખેડૂત સંગઠન સહિત સંબંધિત પક્ષોનો સમાવેશ કરવામાં આવશે. ભારત સરકાર રાજ્ય સરકારોને ખેડૂતો વિરુદ્ધ નોંધાયેલા તમામ કેસ પાછા ખેંચવા માટે અપીલ કરશે.

નવેમ્બર 29, 2021 – સંસદના શિયાળુ સત્રના પહેલા દિવસે લોકસભા અને રાજ્યસભામાં કૃષિ કાયદા વળતર બિલ પસાર થયું. ફાર્મ લોઝ રિપીલ બિલ પહેલા લોકસભામાં અને પછી રાજ્યસભામાં રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું, બંને ગૃહોમાં હોબાળો થયો હતો. કાયદા રદ કરતું બીલ મંજૂર થયું હતું.

નવેમ્બર 27, 2021- કૃષિ અને ખેડૂત કલ્યાણ પ્રધાન નરેન્દ્ર સિંહ તોમરે કહ્યું કે પરળ સળગાવવો એ ફોજદારી કાયદો રહેશે નહીં. ખેડૂતોએ 29 નવેમ્બરના રોજ દિલ્હીમાં સૂચિત ટ્રેક્ટર કૂચ મોકૂફ રાખી છે.

26 નવેમ્બર 2021 – ખેડૂતોના આંદોલનને એક વર્ષ પૂર્ણ થયું હતું. દિલ્હીની સરહદો પર, પંજાબ અને હરિયાણા સહિત ઘણા રાજ્યોના ખેડૂત સંગઠનોએ 26 નવેમ્બર 2020 ના રોજ સિંઘુ બોર્ડર, ટિકરી બોર્ડર, ગાઝીપુર બોર્ડર, શાહજહાંપુર અને ચીકા બોર્ડર પર દિલ્હીની યાત્રા કર્યા પછી ધામા નાખ્યા હતા. 26 નવેમ્બર 2020 થી હજારો ખેડૂતો અહીં તંબુ, તંબુઓમાં રોકાયા છે. ખેડૂતોના આંદોલનને એક વર્ષ પૂર્ણ થતાં પર સરહદ પર ઉજવણી કરવામાં આવી હતી.

નવેમ્બર 20, 2021- સરકાર દ્વારા કૃષિ કાયદાઓ પાછા ખેંચવાની જાહેરાત અને ઘર વાપસીની અપીલ પછી પણ, ખેડૂતોના સંગઠનોએ પાછા ફરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો. ખેડૂત નેતાઓએ કહ્યું કે જ્યાં સુધી સરકાર સંસદમાં લેખિતમાં નહીં આપે ત્યાં સુધી તેઓ પાછા નહીં જાય. સરકાર સાથેની અડધી લડાઈ જીત્યા બાદ, ખેડૂતોએ લખનૌમાં એક મોટી કિસાન મહાપંચત યોજી હતી જેમાં તેમણે જ્યાં સુધી MSAP કાયદો ન બને ત્યાં સુધી ઘરે પરત ફરવાનો ઇનકાર કર્યો હતો, ખેડૂતે સૂત્રોચ્ચાર કર્યા હતા – MSP કાયદો નહીં તો આંદોલનનું સૂત્ર આપ્યું હતું.

19 નવેમ્બર, 2021- ગુરુ પર્વની સવાર આંદોલનકારી ખેડૂતો માટે મોટા સમાચાર લઈને આવી. વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ રાષ્ટ્રને સંબોધનમાં દેશની માફી માંગી અને ત્રણેય કૃષિ કાયદાઓ પરત ખેંચવાની જાહેરાત કરી. પીએમ મોદીએ કહ્યું કે નાના ખેડૂતોના ફાયદા માટે કૃષિ કાયદા સારા હતા, પરંતુ સરકાર ખેડૂતોને કૃષિ સુધારાના ફાયદા સમજાવવામાં નિષ્ફળ રહી. ખેડૂતોને અપીલ કરતા પીએમ મોદીએ કહ્યું કે ખેડૂતો હવે તેમના ઘર અને ખેતરોમાં પાછા ફરે. પીએમની જાહેરાત પછી, 24 નવેમ્બરના રોજ, કેન્દ્રીય કેબિનેટે કૃષિ કાયદાને પાછો ખેંચવા માટે કેબિનેટમાં ઔપચારિકતાઓ પૂર્ણ કરી.

ઑક્ટોબર 12, 2021 – લખીમપુર હિંસા પછી, દેશભરના ખેડૂતોના સંગઠનોએ માર્યા ગયેલા 4 ખેડૂતો અને એક પત્રકારને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે શહીદ દિવસનું આયોજન કર્યું, દેશના ઘણા રાજ્યોના ખેડૂતો લખીમપુરના ટિકુનિયા પહોંચ્યા. આ દરમિયાન ખેડૂત સંગઠનોએ શહીદ ખેડૂતોની અસ્થિઓ પધરાવી હતી. ખેડૂત સંગઠનોએ કેન્દ્રીય ગૃહ રાજ્ય મંત્રી અજય મિશ્રાની તાત્કાલિક ધરપકડ કરવાની અને તેમને કેબિનેટમાંથી હટાવવાની માંગ કરી હતી.

3 ઓક્ટોબર 2021- યુનાઇટેડ કિસાન મોરચાએ પંજાબ, હરિયાણા અને યુપીમાં કૃષિ કાયદા પરત ન આવે ત્યાં સુધી ભાજપના નેતાઓ અને સરકારના મંત્રીઓના કાર્યક્રમોનો વિરોધ કરવાની જાહેરાત કરી હતી. આ દરમિયાન તેમણે લખીમપુરમાં એક કાર્યક્રમમાં કેન્દ્રીય ગૃહ રાજ્ય મંત્રીને કાળા ઝંડા બતાવ્યા હતા. જે બાદ આરોપ છે કે કેન્દ્રીય મંત્રીએ ખેડૂત સંગઠનોને ચેતવણી આપી હતી. 3 ઓક્ટોબરે, ઉત્તર પ્રદેશના લખીમપુર ખેરીમાં, કેન્દ્રીય ગૃહ રાજ્ય મંત્રી અજય મિશ્રા ટેની ગામમાં એક કાર્યક્રમ હતો, જેમાં મુખ્ય અતિથિ તરીકે ડેપ્યુટી સીએમ કેશવ પ્રસાદ મૌર્ય આવવાના હતા, સંયુક્ત કિસાન મોરચાના આહ્વાન પર, ખેડૂતો વિરોધ કરવા પહોંચ્યા, હેલિપેડને ઘેરી લીધું. જેના કારણે કેશવ પ્રસાદ મૌર્ય ત્યાંથી નીચે ઉતરી શક્યા ન હતા. આરોપ છે કે તેનાથી નારાજ ગૃહ રાજ્યમંત્રીના પુત્રએ ખેડૂતોને વાહનો આપ્યા હતા. જેમાં 4 ખેડૂતોના મોત થયા હતા. આ પછી હિંસામાં અન્ય 3 લોકોના મોત થયા હતા. લખીમપુર કેસમાં કુલ જેમાં 8 લોકોએ જીવ ગુમાવ્યા હતા.

સપ્ટેમ્બર 27, 2021 – યુનાઇટેડ કિસાન મોરચાએ કૃષિ કાયદાઓ પાછા ખેંચવા, MMP પર કાયદો બનાવવા સહિતની ઘણી માંગણીઓ માટે દેશભરના ઘણા રાજ્યોમાં હાઇવે અને રેલ્વે ટ્રેક પર આગેવાની લીધી. ખેડૂતોના ભારત બંધને અનેક રાજકીય પક્ષોએ સમર્થન આપ્યું હતું.

5 સપ્ટેમ્બર, 2021- ખેડૂતોના રાજકારણનો ગઢ ગણાતા પશ્ચિમ યુપીના મુઝફ્ફરનગરની કિસાન મહાપંચાયતમાં લાખોની સંખ્યામાં ભીડ એકત્ર કરીને ખેડૂત સંગઠનોએ સરકારને તેમની શક્તિનો અહેસાસ કરાવ્યો. યુનાઇટેડ કિસાન મોરચા અનુસાર, આ અત્યાર સુધીની સૌથી મોટી કિસાન પંચાયત હતી, જેમાં દેશભરમાંથી લાખો ખેડૂતોએ ભાગ લીધો હતો. ખેડૂત આગેવાનોએ સ્પષ્ટ કર્યું છે કે જ્યાં સુધી કૃષિ કાયદો પાછો નહીં ખેંચાય ત્યાં સુધી તેમની લડત ચાલુ રહેશે. યુનાઇટેડ કિસાન મોરચાએ પણ મહાપંચાયતમાં તેની આગામી રણનીતિ જાહેર કરી છે.

28 જાન્યુઆરી 2021 – 26 જાન્યુઆરીએ લાલ કિલ્લા અને દિલ્હીમાં થયેલા હંગામા પછી, ખેડૂત નેતાઓ બેકફૂટ પર હતા. રાકેશ ટિકૈતને ગાઝીપુર બોર્ડર ખાલી કરવા માટે નોટિસ આપવામાં આવી હતી, મોટી સંખ્યામાં પોલીસ ફોર્સ તૈનાત કરવામાં આવી હતી, પરંતુ આ દરમિયાન કંઈક એવું થયું જેમાં રાકેશ ટિકૈત ભાવુક થઈ ગયા અને રડ્યા કે જો ખેડૂતોને અહીંથી હટાવી દેવામાં આવશે તો તેઓ મોત વહાલું કરશે. એમ પણ કહ્યું કે જ્યાં સુધી તેના ગામમાંથી પાણી નહીં આવે ત્યાં સુધી તે પાણી પીશે નહીં, ત્યારબાદ પશ્ચિમ યુપીના લોકો ઉમટી પડ્યા. ગાઝીપુર સરહદી આંદોલનનું કેન્દ્ર બન્યું અને ખેડૂતોના આંદોલનને ઓક્સિજન મળ્યો. એટલું જ નહીં તેની ટિકૈત ચળવળનો મુખ્ય ચહેરો બન્યો. બલ્કે તેમના નેતૃત્વમાં દેશના 20 રાજ્યોમાં કિસાન મહાપંચાયતો યોજાઈ.

26 જાન્યુઆરી 2021 ના રોજ, ખેડૂતોના સંગઠનોએ દિલ્હીની અંદર ટ્રેક્ટર રેલી કાઢી જ્યારે તેમની માંગણીઓ પૂરી ન થઈ. સિંઘુ બોર્ડર, ટિકરી બોર્ડર, ગાઝીપુર બોર્ડર અને શાહજહાંપુર બોર્ડરથી હજારો ટ્રેક્ટર સાથે ખેડૂતો દિલ્હી ગયા હતા. આ દરમિયાન પોલીસે તેમને સરહદ પર રોકવાનો પ્રયાસ કર્યો, નાની અથડામણ બાદ ખેડૂતો દિલ્હીમાં ઘૂસી ગયા, જે દરમિયાન ઘણી ઘટનાઓ, પથ્થરમારો, લાઠીચાર્જ અને ટીયરગેસના શેલનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો. ખેડૂતોનું એક જૂથ ટ્રેક્ટર લઈને લાલ કિલ્લામાં પ્રવેશ્યું. આ દરમિયાન ભારે હોબાળો થયો હતો. પોલીસ-સુરક્ષા દળોની સાથે મોટી સંખ્યામાં ખેડૂતો ઘાયલ થયા હતા. તે જ સમયે ITO ચોક પાસે એક ખેડૂતનું મોત થયું હતું. ખેડૂત સંગઠનોએ 26 જાન્યુઆરીએ થયેલી હિંસાને સુનિયોજિત અને કાવતરું ગણાવ્યું હતું. જો કે આ ઘટના પર દેશના લોકોએ આકરી પ્રતિક્રિયા આપી હતી.

14 જાન્યુઆરી-2021 કૃષિ કાયદાના મુદ્દા પર ખેડૂતોના આંદોલનને ઉકેલવા માટે, સુપ્રીમ કોર્ટે ચાર સભ્યોની સમિતિની રચના કરી, જેમાં એક સભ્ય, ભારતીય કિસાન યુનિયનના રાષ્ટ્રીય અધ્યક્ષ, ભૂપેન્દ્ર માન, 14 જાન્યુઆરીએ પોતાનું નામ પાછું ખેંચી લીધું હતું.

22 જાન્યુ.-2021 સરકાર અને ખેડૂત સંગઠનો વચ્ચે 11મા રાઉન્ડની વાતચીત અનિર્ણિત.

12 જાન્યુઆરી, 2021- સર્વોચ્ચ અદાલતે, કૃષિ કાયદાના કેસની સુનાવણી કરતી વખતે, ત્રણ કૃષિ કાયદાઓને આગળના આદેશો સુધી સ્ટે આપ્યો અને ચાર સભ્યોની સમિતિની રચના કરી. અગાઉ 11 જાન્યુઆરીએ સરકારે કોર્ટને પૂછ્યું હતું કે શું તમે કે અમે કૃષિ કાયદાને રોકીશું.

4 જાન્યુઆરી, 2021- મુકેશ અંબાણીની કંપની રિલાયન્સ ઈન્ડસ્ટ્રીઝે એક નિવેદન જારી કર્યું છે જેમાં કહ્યું છે કે તેમને કૃષિ કાયદા સાથે કોઈ લેવાદેવા નથી અને ભવિષ્યમાં કોન્ટ્રાટ્સ અથવા કોર્પોરેટ ફોમિંગમાં પડવાનો કોઈ ઈરાદો નથી. પણ ગૌતમ અદાણીની કંપનીએ આવી કોઈ સ્પષ્ટતા કરી ન હતી.

2 જાન્યુઆરી, 2021- યુનાઇટેડ કિસાન મોરચાએ સરકારને અલ્ટીમેટમ આપ્યું હતું કે જો તેમની માંગણીઓ નહીં સંતોષાય તો 26 જાન્યુઆરીએ દિલ્હીમાં ટ્રેક્ટર માર્ચ યોજવામાં આવશે.

26 ડિસેમ્બર 2020 – એનડીએમાં સહયોગી નેશનલ ડેમોક્રેટિક પાર્ટીએ કૃષિ કાયદાઓ પર ચાલી રહેલા વિવાદ વચ્ચે એનડીએ સાથેના સંબંધો તોડી નાખ્યા. રાજસ્થાનના મોટા જાટ નેતાઓમાંના એક હનુમાન બેનીવાલે સરકાર સાથે સંબંધો તોડી નાખ્યા હતા.

25 નવેમ્બર 2020 ના રોજ, પંજાબ હરિયાણા, પશ્ચિમ યુપી, એમપી, રાજસ્થાન સહિતના ઘણા રાજ્યોના ખેડૂતો દિલ્હી ગયા. પંજાબના ખેડૂતોને રોકવા માટે હરિયાણામાં ઘણી જગ્યાએ રસ્તાઓ ખોદવામાં આવ્યા હતા. કાંટાળા તાર લગાવવામાં આવ્યા હતા. સરકાર દ્વારા ટેન્કરોમાંથી પાણી ફેંકવામાં આવ્યું. પણ તમામ અવરોધો તોડીને આગળ વધતા રહ્યા.

29 નવેમ્બર 2020 ના રોજ, વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ તેમની મન કી બાતમાં ત્રણ કૃષિ કાયદાઓને દેશના ખેડૂતો અને કૃષિમાં આમૂલ પરિવર્તન લાવનારા ગણાવ્યા હતા.

28 નવેમ્બર, 2020 ગૃહ પ્રધાન અમિત શાહે દિલ્હીની સરહદ પર એકઠા થયેલા ખેડૂતોને કહ્યું કે જો તેઓ બુરારી મેદાન પર ધરણાં કરશે તો સરકાર વાત કરશે. પરંતુ ખેડૂતોએ ના પાડી હતી. ખેડૂતોએ સિંઘુ બોર્ડર, ગાઝીપુર, ચીકા, શાહજહાંપુર અને ટિકરી સહિત અનેક સ્થળોએ મોરચો માંડ્યો હતો.

નવેમ્બર 7- 2020- પંજાબના 32 ખેડૂત સંઘ અને દેશના અન્ય ખેડૂત સંગઠનોએ સંયુક્ત ખેડૂત મોરચાની રચના કરી, જેમાં દેશના ઘણા રાજ્યોના સંગઠનો જોડાયા. મોરચાની પ્રથમ બેઠક 7 નવેમ્બરે દિલ્હીમાં મળી હતી. જેમાં કામગીરી માટે 9 સભ્યોની કમિટી બનાવવામાં આવી હતી.

5 નવેમ્બર 2020 ના રોજ ભારત બંધ, પરંતુ પંજાબ-હરિયાણામાં તેની વધુ અસર થઈ, 25-27 નવેમ્બર વચ્ચે દિલ્હી કૂચની જાહેરાત. ભારત બંધનું એલાન અખિલ ભારતીય કિસાન સંઘર્ષ કોઓર્ડિનેશન કમિટી (AIKSCC)ના એલાન પર કરવામાં આવ્યું હતું.

31 ઑક્ટોબર 2020 – પંજાબ પછી, કેન્દ્રીય કૃષિ કાયદાઓ વિરુદ્ધ રાજસ્થાનની વિધાનસભામાં કૃષિ સુધારા બિલ રજૂ કરવામાં આવ્યા હતા.  આ બિલ હેઠળ ખેડૂતોને હેરાન કરવા પર ત્રણથી સાત વર્ષની જેલ થઈ શકે એવી જોગવાઈ હતી.

20 ઑક્ટોબર 2020- કૅપ્ટન અમરિંદર સિંહે મોદી સરકારના કૃષિ કાયદાના વિરોધમાં પંજાબમાં ત્રણ કૃષિ બિલ રજૂ કર્યા. પણ ગુજરાતની ભાજપ સરકારે આવા બિલ પસાર ન કર્યા અને ખેડૂત વિરોધી નિવેદનો આપ્યા હતા.

ઑક્ટોબર 6- 2020 – 17 સંગઠનોના હજારો ખેડૂતોએ હરિયાણાના નાયબ મુખ્ય પ્રધાન દુષ્યંત ચૌટાલાના ઘરનો ઘેરાવ કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, નવા કૃષિ કાયદાને પાછો ખેંચવાની માંગ કરી. પોલીસે ખેડૂતોને રોકવા અને વિખેરવા માટે ટીયર ગેસના શેલ અને વેઈટર તોપનો ઉપયોગ કર્યો હતો, જેના વિરોધમાં ખેડૂતો ધરણા પર બેઠા હતા.

રાષ્ટ્રપતિ રામ નાથ કોવિંદે 27 સપ્ટેમ્બર 2020 ના રોજ બંને ગૃહો દ્વારા પસાર કરાયેલા બિલ પર હસ્તાક્ષર કર્યા. આ સાથે, કોવિડ લોકડાઉન દરમિયાન જૂન 2020 માં કૃષિ ઉત્પાદન. ધ ફાર્મર્સ પ્રોડ્યુસ ટ્રેડ એન્ડ કોમર્સ (પ્રમોશન એન્ડ ફેસિલિટેશન) ઓર્ડિનન્સ (ખેડૂતોનું ઉત્પાદન વેપાર અને સુવિધા) અધિનિયમ, 2020 આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ (સુધારા) બિલ, 1955માં સુધારો અને ખેડૂતો પર ભાવની ખાતરી (સંરક્ષણ અને સશક્તિકરણ) એગ્રીક સેવા અને કરાર. વટહુકમ (ખેડૂતો (સશક્તિકરણ અને સંરક્ષણ) એગ્રીમેન્ટ ઓફ પ્રાઇસ એશ્યોરન્સ એન્ડ ફાર્મ સર્વિસીસ બિલ) કાયદો બન્યો.

20 સપ્ટેમ્બર 2020 કૃષિ ઉત્પાદન વેપાર અને વાણિજ્ય (પ્રમોશન એન્ડ ફેસિલિટેશન) બિલ 2020 અને ખેડૂતો (સશક્તિકરણ અને સંરક્ષણ) ભાવ ખાતરી અને કૃષિ સેવાઓ કરાર બિલ, 2020 રાજ્યસભામાં 20 સપ્ટેમ્બર 2020ના રોજ ખેડૂતો (સશક્તિકરણ) કરાર અને પ્રોટેક્શન પ્રોટેક્શન પર ફાર્મ સર્વિસ બિલ 2020 આજે એટલે કે 20 સપ્ટેમ્બર 2020 ના રોજ રાજ્યસભામાં અવાજ મત દ્વારા પસાર કરવામાં આવ્યું હતું.

17 સપ્ટેમ્બર 2020- કૃષિ ઉત્પાદન વેપાર અને વાણિજ્ય (પ્રમોશન એન્ડ ફેસિલિટેશન) બિલ, 2020, કૃષિ (સશક્તિકરણ અને સંરક્ષણ) ભાવ ખાતરી અને કૃષિ સેવાઓ પર કરાર, ચોમાસા સત્રના પ્રથમ દિવસે 17 સપ્ટેમ્બરના રોજ ગૃહમાં પસાર કરવામાં આવ્યો સંસદનું. આવશ્યક ચીજવસ્તુઓ (સુધારા) બિલ 2020 પહેલેથી જ પસાર થઈ ચૂક્યું છે.

17 સપ્ટેમ્બર 2020- કેન્દ્રીય ફૂડ પ્રોસેસિંગ મંત્રી હરસિમરત કૌર બાદલે નવા કૃષિ કાયદાના વિરોધમાં 17 સપ્ટેમ્બરે કેન્દ્રીય કેબિનેટમાંથી રાજીનામું આપી દીધું હતું.  નરેન્દ્ર મોદી કેબિનેટમાં ફૂડ પ્રોસેસિંગ મંત્રી હરસિમરત કૌર બાદલે NDAમાં સહયોગી અકાલી દળના ક્વોટામાંથી રાજીનામું આપ્યું છે. “ખેડૂત વિરોધી વટહુકમ અને કાયદાના વિરોધમાં મેં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળમાંથી રાજીનામું આપ્યું છે. ખેડૂતોની પુત્રી અને બહેન તરીકે તેમની સાથે ઉભા રહેવામાં મને ગર્વ છે,” તેમણે કહ્યું.

14 સપ્ટેમ્બર- 2020 એગ્રીકલ્ચર ઓર્ડિનન્સ પંજાબ અને હરિયાણામાંથી બહાર આવ્યો અને દિલ્હી પહોંચ્યો અને અખિલ ભારતીય કિસાન સંઘર્ષ સંકલન સમિતિએ સરકાર સામે બ્યુગલ વગાડ્યું. “અપની મંડી અપના ડેમ, જય જવાન, જય કિસાન”, “કોર્પોરેટ ભગાવો, દેશ બચાવો” ના નારા સાથે ખેડૂત વિરોધી ખેતી વટહુકમ પાછો ખેંચો,

10 સપ્ટેમ્બર 2020 – ઘણા રાજ્યોના ખેડૂતો કૃષિ વટહુકમના વિરોધમાં પંજાબ પછી કૂદી પડ્યા. પંજાબના ખેડૂતોના પગલે હરિયાણા જોડાયું. 10 સપ્ટેમ્બરે હરિયાણાના કુરુક્ષેત્રમાં અનેક જિલ્લાના ખેડૂતોએ રેલી કાઢી હતી. રેલી કાઢવા માટે કલમ 144 લાગુ કરવામાં આવી હતી. ખેડૂતોને રોકવા માટે લાઠીચાર્જ કરવામાં આવ્યો, જેમાં ઘણા ખેડૂતો ઘાયલ થયા.

10 ઓગસ્ટ 2020- પંજાબમાં નેશનલ ફાર્મર્સ ફેડરેશને 10 ઓગસ્ટથી “અન્નદાતા જાગરણ અભિયાન” શરૂ કર્યું છે. આ અભિયાનના ભાગ રૂપે, ભારતીય કિસાન યુનિયન એકતા સિદ્ધુપુર, જલંધરે પંજાબમાં જેલ ભરો આંદોલનનું આયોજન કર્યું, જે દરમિયાન સેંકડો ખેડૂતોએ તેમની ધરપકડ કરી.

22-28 જૂન-2020- કેન્દ્રના નવા કૃષિ વટહુકમ સામે ક્રાંતિકારી કિસાન યુનિયનની આગેવાની હેઠળ કૃષિ કાયદાનો વિરોધ કરી રહેલા પંજાબના જૂથો 22 થી 28 જૂન સુધી ગામો, નગરો અને શહેરોમાં ‘કેન્દ્ર વિરોધી સપ્તાહ’ હેઠળ મનાવવામાં આવી રહ્યા છે. મોદી સરકારના મતલબના બણગા ફૂંકીને આંદોલન શરૂ કરાયું હતું.

5 જૂન, 2020 કોરોનાની પ્રથમ લહેર વચ્ચે, ભારત સરકાર કૃષિ સુધારાના નામે એક કાયદામાં સુધારો કરવા માટે બે નવા કૃષિ કાયદા અને ત્રણ કૃષિ વટહુકમ લાવી. ‘વન નેશન વન માર્કેટ પોલિસી’ને મંજૂરી આપતાં, 3 જૂને કેન્દ્રીય કેબિનેટની બેઠકમાં કૃષિ ક્ષેત્ર સાથે સંબંધિત ઘણા મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લેવામાં આવ્યા હતા. અને ત્રણ નવા કૃષિ કાયદાઓ વટહુકમ સ્વરૂપે અસ્તિત્વમાં આવ્યા.