[:gj]ગાંધીનગર, 9 નવેમ્બર 2020
ગુજરાતમાં ડુંગળીનો પાક શિયાળામાં લેવાય છે. બીજા રાજ્યોમાં મોટા ભાગે ચોમાસામાં થાય છે. શિયાળામાં 38થી40 હેક્ટરમાં વાવેતર થતાં રહ્યાં છે. ગયા 3 વર્ષની સરેરાશ 38827 હેક્ટર વાવેતરની નિકળે છે. આ વખતે ધાયર્યુ વાવેતર થઈ શકે તેમ નથી કારણ કે તેના ધરૂ પાછોતરા વરસાદના કારણે મોટાભાગે બળી ગયા છે. તેથી ભાવનગર, અમરેલી, જામનગર, રાજકોટમાં ડુંગળીનું વાવેતર ઘણું ઓછું થઈ જશે.
4 ટકામાં વવેતર છતાં 6 ટકા ઉત્પાદન
ગુજરાતના ખેડૂતો એક હેક્ટર દીઠ સૌથી વધું ડુંગળી ઉત્પાદિત કરી બતાવી છે. સમગ્ર ભારતમાં એક હેક્ટર દીઠ સૌથી ડુંગળી ભાવનગરના ખેડૂતો પકવે છે. એક હેક્ટર દીઠ 2400 કિલો ડુંગળી થાય છે જે ભારતનો ખેડૂત 1700 કિલો એક હેક્ટરે ઉત્પાદન મેળવે છે. દેશમાં 1315200 હેક્ટરમાં ડુંગળી પાકે છે જેમાં ગુજરાતનો હિસ્સો માંડ 4 ટકા છે છતાં દેશમાં જે ઉત્પાદન થાય છે તેમાં ગુજરાત 6 ટકા ડુંગળી પેદા કરે છે. આમ આખા દેશમાં ગુજરાત રાજ્યને ખેડૂતોએ ગૌરવ અપાવ્યું છે.
પણ આ વર્ષે આ વિક્રમ ટકી રહેશે કે કેમ તે અંગે ખેડૂતોને શંકા છે.
ક્વીન્ટલનો ભાવ રૂ5000 થઈ શકે છે
જે રીતે ચોમાસુ ડુંગળીનું સૌથી મોટું એશિયાનું બજાર મહારાષ્ટ્રના લાસલગાવ છે એ રીતે ગુજરાતમાં શિયાળું ડુંગળીનું ભારતનું સૌથી મોટું બજાર ભાવનગરનું મહુવા છે. ત્યાંના વેપારીઓ પણ માને છે કે, આ વખતે ડુંગળીનું વાવેતર મંદ છે. ખેજૂતોને રૂ.5000 ક્વીન્ટલનો ભાવ મળી શકે છે અને ગ્રાહકો સુધી પહોંચતાં તે રૂ.10 હજાર સુધી થઈ શકે છે.
50 ટકા પણ વાવેતર થયું નથી
સામાન્ય રીતે નવેમ્બરની શરૂઆતમાં 800 હેક્ટર વાવેતર થઈ જતું હતું. આ વખતે માંડ 315 હેક્ટરમાં જ વાવેતર થયું છે. ડુંગળી માટે હાલ સારું હવામાન હોવા છતાં આવી સ્થિતી છે. તેથી શિયાળાની ઋતુની શરૂઆતમાં ડુંગળીનું વાવેતર ઉત્સાહજનક ન હોવાથી ભાવ ઊંચા રહેશે. કારણ કે મહારાષ્ટ્રમાં પણ ચોમાસુ વાવેતર ખરાબ થયું છે. તેથી ભાવ ઊંચા રહ્યાં છે. ઉનાળા અને ચોમાસામાં ગુંગળીનો ભાવ એક કિલોના રૂ.100 સુધી રહે તો નવાઈ નહીં.
11 લાખ ટનની સામે માંડ 5 લાખ ટન
669430 ટન ડુંગળી 2018-19માં અને 2019-20માં 1093760 ટન થશે એવી ધારણા કૃષ વિભાગની છે. આ વખતે ગયા વર્ષની જેમ 11 લાખ ટનના બદલે અડધું ઉત્પાદન થશે. ખેડૂતો પાસે બિયારણ નથી. તેઓ તેઓ વાવેતર કરી શક્યા નથી. એક હેક્ટરે 25થી35 હજાર કિલોનો જબ્બર પાક ગુજરાતના ખેડૂતો લે છે. આ વખતે ઉત્પાદકતાં કદાચ થોડી વધી શકે છે. કારણ કે જ્યાં ડુંગળીનું વાવેતર થયું છે ત્યાં પાક સારો જોવા મળે છે.
ગુજરાતનું 50 ટકા ભાવનગરમાં વાવેતર, ત્યાં સ્થિતી ખરાબ
ભાવનગરમાં 29600 હેક્ટરમાં ગયા વર્ષે ડુંગળીનું વાવેતર થયું હતું. જે રાજ્યનું કુલ 62400 હેક્ટરથી 48 ટકા જેવું હતું. આ વેળાએ ભાવનગરમાં ડુંગળીના ધરુ પર પાછોતરો વરસાદ થયો છે. તેથી ઉત્પાદનમાં મોટો કાપ આવી શકે છે. અમરેલીમાં 5000 હેક્ટર, જુૂાગઢમાં 3400 હેક્ટર, મોરબીમાં 3000 હેક્ટર, સોમનાથમાં 6100 હેક્ટર વાવેતર ગયા વર્ષે થયું હતું. ભાવનગરમાં સ્થિતી અત્યંત ખરાબ છે.
અસલના બદલે લાલ ડુંગળી
ઉત્પાદન ઘટવાનું મહત્વું કારણ એ છે કે, ડુંગળીના પાકની શરૂઆતમાં ઠંડુ, ભેજ વગરની હવા માફક આવે છે. જે તેને મળેલું નથી. ધરુમાં મોટું નુકસાન છે. તેથી જો સીધા બીયારણ વાવશે તો લાલ ડુંગળી થઈ શખશે. પણ ગુજરાતની અસલ ડુંગળી ઓછી થશે. જ્યારે જમીનમાં કંદ તૈયાર થાય છે ત્યારે ગરમ અને સૂકું હવામાંન ડુંગળીને જોઈએ છે. એ વાતાવરણ હવે મળે છે કે કેમ તે જોવાનું રહેશે. સપ્ટેમ્બર-ઓક્ટોબરમાં ધરૂ ઉછેક કરવામાં આવે છે. 6થી7 અઠવાડિયાનું ધરૂં થાય એટલે નવેમ્બર કે ડિસેમ્બરમાં તેની ફેરરોપણી થાય છે. જેમાં અટચણ આવી છે.
ફેબ્રુઆરીમાં સૌથી વધું ડુંગળી ગુજરાત પકવે છે
ફેબ્રુઆરીમાં ડુંગળીનો પાક બજારમાં આવતો હોય એવા રાજ્યોમાં ગુજરાત, ઓડીસા, સિક્કીમ છે. બીજા રાજ્યોમાં આ મહિનામાં ડુંગળી તૈયાર થઈને બજારમાં આવતી નથી. ભારતમાં 1315000 હેક્ટરમાં ઉગાડાય છે અને 2.20 કરોડ ટન ઉત્પાદન થાય છે. આમ ફેબ્રુઆરીમાં ડુંગળી બજારમાં આવતી હોય એવું દેશનું સૌથી મોટું ઉત્પાદન ગુજરાતના ખેડૂતોનું છે. જે આ વર્ષે ઓછું આવતાં બીજા રાજ્યોના બજારમાં દબાણ વધશે.
40 વર્ષ પહેલા
40 વર્ષ પહેલા જે ઉત્પાદકતાં હતી તેની બે ગણી ઉત્પાદકતાં થઈ ગઈ હોવા છતાં ડુંગળીનો પાક પ્રજાને પરેશાન કરે છે. 1979-80માં 0.24 મીલીયન હેક્ટરમાં 2.50 મીલીયન ટન ડુંગળી થતી હતી. આજે 1.32 મીલીયન હેક્ટરમાં 22 મીલીયન ટન ડુંગળી પાકે છે. 10 ગણી ડુંગળી 40 વર્ષમાં થવા લાગી છે. છતાં ડુંગળી રડાવે છે. હેક્ટરે 10 હજાર કિલો થતી હતી જે હવે દેશની સરેરાશ 17 હજાર કિલોની છે અને ગુજરાતમાં 35 હજાર કિલો પાકે છે.
| 2017-18માં ડુંગળી | વિસ્તાર 000 હેક્ટર | 000 ટન ઉત્પાદન | |||
| રાજ્ય | વિસ્તાર | હિસ્સો ટકા | ઉત્પાદન | હિસ્સો ટકા | ઉત્પાદકતા |
| મહારાષ્ટ્ર | 501.76 | 38.15 | 6522.84 | 29.55 | 13000 |
| મધ્યપ્રદેશ | 151.35 | 11.51 | 3745.57 | 16.97 | 24748 |
| રાજસ્થાન | 64.15 | 4.88 | 1450 | 6.57 | 22603 |
| ગુજરાત | 52.13 | 3.96 | 1303.07 | 5.9 | 24999 |
| બિહાર | 54.6 | 4.15 | 1261.45 | 5.72 | 23105 |
| આંધ્રપ્રદેશ | 43.87 | 3.34 | 1078.22 | 4.89 | 24578 |
| હરિયાણા | 29.75 | 2.26 | 690.99 | 3.13 | 23230 |
| પ.બંગાળ | 35.2 | 2.68 | 633.6 | 2.87 | 18000 |
| ઉત્તરપ્રદેશ | 26.85 | 2.04 | 439.64 | 1.99 | 16372 |
| અન્ય | 163.75 | 12.45 | 2379.43 | 10.73 | 14531 |
| ભારત | 1315.24 | 100 | 22071.24 | 100 | 16781 |
| ઉત્પાદકતા હેક્ટરે કિલો છે. | |||||
[:en]Gandhinagar, 9 November 2020
In India, onion harvesting is done most of the winter in Gujarat. In other states, it occurs mostly in the monsoon. In winter, planting has been done on 38 to 40 thousand hectares. The average for the last 3 years under cultivation is 38827 hectares. This time, cannot be planted because, mostly burnt due to late rains. Therefore, onion cultivation will be very less in Bhavnagar, Amreli, Jamnagar, Rajkot.
6 percent production despite planting at 4 percent of the country
The farmers of Gujarat have produced the highest onion per hectare. The farmers of Bhavnagar grow the most onions per hectare in the whole of India. Gujarat, produced 24000 kg of onion per hectare, which is 17000 kg per hectare produced by the Indian farmer. Onions are grown in 1315200 hectares in the country of which Gujarat’s share is barely 4% but Gujarat produces 6% of the country’s onions. Thus, farmers have made the state of Gujarat proud throughout the country.
Farmers are skeptical about whether this record will be maintained this year.
A quintal can cost up to Rs 5,000.
Just as Lasalgaon in Maharashtra is the largest market for monsoon onion in Asia, Bhavnagar’s Mahuva is the largest winter onion market in Gujarat and India. The traders there also believe that onion cultivation is slow this time. Farmers can get a price of Rs 5,000 per quintal and on reaching consumers it can go up to Rs 10,000.
Not even 50 planted
Usually 800 hectares were planted in early November. This time it has been planted in barely 315 hectares. This is despite the current good weather for onions. Hence, prices will remain high as planting of onions at the beginning of winter season is not encouraging. The monsoon planting has also deteriorated in Maharashtra. Hence prices remain high. In summer and monsoon, it is not surprising that a kg of onion costs Rs 100 per kg.
Barely 5 lakh tons as against 11 lakh tons
The Agriculture Department expects 669430 tonnes of onions in 2018-19 and 1093760 tonnes in 2019-20. Like last year, this time also the production will be half of 11 lakh tonnes. The farmers do not have seed. They could not plant them. Farmers of Gujarat harvest 25 to 35 thousand kg per hectare. At this time productivity may increase slightly. Because where onion is planted, the crop looks good.
50% of Gujarat onion is planted in Bhavnagar district, situation is bad there
Last year, onions were planted on 29600 hectares in Bhavnagar. Which was about 48 percent of the state’s total 62400 hectares of land. This time in Bhavnagar, the onion sector has seen a decline. Hence there may be large reductions in production. Onions were planted on 5,000 hectares in Amreli, 3400 hectares in Junagadh, 3000 hectares in Morbi and 6100 hectares in Somnath. The situation in Bhavnagar is very bad.
Red Onion instead of Original
The main reason for the decline in production is that onion initially gets cool, moist air. Which he has not received. There is a big loss in Dharu. So if farmers sow seeds directly, red onion can grow. But the real yellow onion of Gujarat will be less. Onion is required in hot and dry air when the tubers are ready in the ground. It remains to be seen whether that atmosphere is found now. Dharu is harvested in September-October. It lasts for 6 to 7 weeks and is transplanted in November or December. Which has caused inconvenience.
Gujarat harvests most onions in February
Gujarat, Odisha and Sikkim are the states where onion crop is coming on the market in February. In other states, onions are not ready in February. It is grown on 1315000 hectares in India and produces 22 million tonnes. Thus, farmers of Gujarat have the largest production of onions in the country in February. Which will put more pressure on the markets of other states this year.
40 years ago
The onion crop is troubling people, although its productivity has doubled since 40 years ago. In 1979–80, 2.50 million tonnes of onions were grown on 0.24 million hectares. Today, 22 million tonnes of onions are grown on 1.32 million hectares. In 40 years, onion yield is 10 times more.[:hn]गांधीनगर, 9 नवंबर 2020
भारत में सबसे ज्यादा गुजरात में प्याज की कटाई सर्दियों में की जाती है। अन्य राज्यों में यह ज्यादातर मानसून में होता है। सर्दियों में 38 से 40 हजार हेक्टेयर में रोपण किया गया है। खेती के तहत पिछले 3 वर्षों का औसत 38827 हेक्टेयर है। इस बार धिरू को नहीं लगाया जा सकता है क्योंकि देर से बारिश होने के कारण इसका धरा ज्यादातर जल गया है। इसलिए, भावनगर, अमरेली, जामनगर, राजकोट में प्याज की खेती बहुत कम होगी।
देश का 4 प्रतिशत पर रोपण के बावजूद 6 प्रतिशत उत्पादन
गुजरात के किसानों ने प्रति हेक्टेयर सबसे अधिक प्याज का उत्पादन किया है। भावनगर के किसान पूरे भारत में प्रति हेक्टेयर सबसे अधिक प्याज उगाते हैं। प्रति हेक्टेयर 2400 किलोग्राम प्याज का उत्पादन होता है, जो कि भारतीय किसान द्वारा उत्पादित 1700 किलोग्राम प्रति हेक्टेयर है। देश में प्याज 1315200 हेक्टेयर में उगाया जाता है जिसमें गुजरात की हिस्सेदारी मुश्किल से 4% है लेकिन गुजरात देश के 6% प्याज का उत्पादन करता है। इस प्रकार, किसानों ने पूरे देश में गुजरात राज्य पर गर्व किया है।
किसान इस बात को लेकर संशय में हैं कि क्या यह रिकॉर्ड इस साल बना रहेगा।
एक क्विंटल की कीमत 5,000 रुपये तक हो सकती है
जिस तरह महाराष्ट्र में लासलगांव एशिया में मानसून प्याज के लिए सबसे बड़ा बाजार है, उसी तरह भावनगर का महुवा गुजरात और भारत में सर्दियों के प्याज का सबसे बड़ा बाजार है। वहां के व्यापारियों का भी मानना है कि इस बार प्याज की खेती धीमी है। किसानों को 5,000 रुपये प्रति क्विंटल का मूल्य मिल सकता है और उपभोक्ताओं तक पहुंचने पर यह 10,000 रुपये तक जा सकता है।
50 प्रतिशत भी नहीं लगाया गया है
आमतौर पर नवंबर की शुरुआत में 800 हेक्टेयर रोपे गए थे। इस बार इसे बमुश्किल 315 हेक्टेयर में लगाया गया है। यह प्याज के लिए वर्तमान अच्छे मौसम के बावजूद है। इसलिए कीमतें अधिक रहेंगी क्योंकि सर्दियों के मौसम की शुरुआत में प्याज की रोपाई उत्साहजनक नहीं है। महाराष्ट्र में मानसून का रोपण भी बिगड़ गया है। इसलिए कीमतें ऊंची बनी हुई हैं। गर्मियों और मानसून में, यह आश्चर्य की बात नहीं है कि एक किलो प्याज की कीमत 100 रुपये प्रति किलो है।
11 लाख टन के मुकाबले बमुश्किल 5 लाख टन
कृषि विभाग को 2018-19 में 669430 टन प्याज और 2019-20 में 1093760 टन की उम्मीद है। पिछले साल की तरह इस बार भी उत्पादन 11 लाख टन का आधा होगा। किसानों के पास बीज नहीं है। वे उन्हें नहीं लगा सकते थे। गुजरात के किसान प्रति हेक्टेयर 25 से 35 हजार किलोग्राम की फसल लेते हैं। इस समय उत्पादकता थोड़ी बढ़ सकती है। क्योंकि जहां प्याज लगाया जाता है, वहां फसल अच्छी लगती है।
गुजरात का 50% प्याज भावनगर जिल्ला में लगाया जाता है, वहां स्थिति खराब है
पिछले साल भावनगर में 29600 हेक्टेयर में प्याज लगाए गए थे। जो राज्य की कुल 62400 हेक्टेयर भूमि का लगभग 48 प्रतिशत था। भावनगर में इस बार प्याज के क्षेत्र में गिरावट देखी गई है। इसलिए उत्पादन में बड़ी कटौती हो सकती है। अमरेली में 5000 हेक्टेयर, जूनागढ़ में 3400 हेक्टेयर, मोरबी में 3000 हेक्टेयर और सोमनाथ में 6100 हेक्टेयर में प्याज पिछले साल रोपाई की गई थी। भावनगर की स्थिति बहुत खराब है।
मूल के बजाय लाल प्याज
उत्पादन में गिरावट का मुख्य कारण यह है कि प्याज की शुरुआत में ठंडी, नम हवा आती है। जो उसे प्राप्त नहीं हुआ है। धारू में बड़ा नुकसान हुआ है। इसलिए यदि किसान सीधे बीज बोते हैं, तो लाल प्याज बढ़ सकता है। लेकिन गुजरात का असली पीला प्याज कम होगा। जमीन में कंद तैयार होने पर गर्म और शुष्क हवा में प्याज की आवश्यकता होती है। यह देखा जाना बाकी है कि क्या वह माहौल अब मिला है। धारू की कटाई सितंबर-अक्टूबर में की जाती है। यह 6 से 7 सप्ताह तक रहता है और नवंबर या दिसंबर में प्रत्यारोपित किया जाता है। जिसमें असुविधा हुई है।
गुजरात फरवरी में सबसे अधिक प्याज काटता है
गुजरात, ओडिशा और सिक्किम ऐसे राज्य हैं जहां फरवरी में प्याज की फसल बाजार में आ रही है। अन्य राज्यों में, फरवरी में प्याज तैयार नहीं होते हैं। यह भारत में 1315000 हेक्टेयर में उगाया जाता है और 22 मिलियन टन का उत्पादन करता है। इस प्रकार, गुजरात के किसानों का फरवरी में देश में प्याज का सबसे बड़ा उत्पादन होता है। जो इस साल अन्य राज्यों के बाजारों पर अधिक दबाव डालेगा।
40 साल पहले
प्याज की फसल लोगों को परेशान कर रही है, हालांकि 40 साल पहले से इसकी उत्पादकता दोगुनी हो गई है। 1979-80 में, 2.50 मिलियन टन प्याज 0.24 मिलियन हेक्टेयर में उगाया गया था। आज 1.32 मिलियन हेक्टेयर पर 22 मिलियन टन प्याज उगाए जाते हैं। 40 वर्षों में 10 गुना अधिक प्याज की पैदावार है। हालांकि ईसबार प्लाय लोको को रूलायेला। देश का औसत 17 हजार किलो है और गुजरात में 35 हजार किलो काटा जाता है।[:]
