મુકેશ અંબાણીની કંપનીએ પ્લાસ્ટિકથી રસ્તા તૈયાર કરવા દરખાસ્ત મોકલી

પ્લાસ્ટિકનો રસ્તો: દેશના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ મુકેશ અંબાણીની આગેવાની હેઠળની કંપની રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ લિમિટેડે પ્લાસ્ટિકના કચરાનો માર્ગ બનાવવાની સરકારને દરખાસ્ત કરી છે. અંબાણીએ ‘વેસ્ટ પ્લાસ્ટિક ટુ રોડ’ ટેકનોલોજી દ્વારા રસ્તાઓના નિર્માણની દરખાસ્ત કરી છે. અમને જણાવી દઈએ કે રિલાયન્સ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ આવા પાઇલટ પ્રોજેક્ટ પર પહેલાથી કામ કરી રહી છે. આ અંતર્ગત, કંપની રાયગ inના નાગોથાળે 40 કિ.મી. લાંબો રસ્તો બનાવી રહી છે. તેમાં 50 ટન પ્લાસ્ટિકનો કચરો પણ ઉપયોગમાં લેવામાં આવી રહ્યો છે.

રિલાયન્સના પેટ્રોકેમિકલ વ્યવસાય તરફ નજર રાખનારા સીઓઓ વિપુલ શાહે કહ્યું કે આ મિકેનિઝમ તૈયાર કરવામાં અમને 14 થી 18 મહિનાનો સમય લાગ્યો છે. આ તકનીકી દ્વારા નાસ્તાના પેકેટ, પોલિથીન બેગ સહિતના વિવિધ પ્રકારના પ્લાસ્ટિક કચરાનો ઉપયોગ કરીને રસ્તાઓ તૈયાર કરી શકાય છે.

રાજ્ય સરકારોને પણ દરખાસ્તો મોકલવામાં આવી છે: વિપુલ શાહે કહ્યું કે હાલમાં અમે ભારતના નેશનલ હાઇવે ઓથોરિટી સાથે વાતચીત કરી રહ્યા છીએ. પ્લાસ્ટિકના કચરાનો ઉપયોગ કરીને કેવી રીતે રસ્તો તૈયાર કરી શકાય છે તે અંગેનો અમારો અનુભવ શેર કર્યો છે. આટલું જ નહીં, રિલાયન્સે આ તકનીકી દ્વારા રસ્તાઓના નિર્માણ અંગે દેશના તમામ રાજ્યોની સરકારો અને સ્થાનિક સંસ્થાઓ સાથે પણ વાત કરી છે.

વેસ્ટ નિકાલ અને આર્થિક બચત: તેમણે કહ્યું હતું કે એન્ડ–ફ-લાઇફ પ્લાસ્ટિકનું રિસાયકલ કરી શકાતું નથી. રિલાયન્સના સીઓઓ વિપુલ શાહે કહ્યું કે આ ટેકનોલોજી દ્વારા કચરો નિકાલ કરવામાં આવે છે, પરંતુ આર્થિક દ્રષ્ટિએ પણ તે વધુ સારો છે. આ સહાયથી ઓછા ખર્ચે રસ્તાઓ બનાવી શકાશે.

પ્રતિ કિલોમીટર 1 લાખ રૂપિયાની બચત: તેમણે કહ્યું, ‘અમારા અનુભવ પ્રમાણે 1 કિલોમીટરના માર્ગના નિર્માણ માટે 1 મેટ્રિક ટન પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરી શકાય છે. આટલું જ નહીં, તેના ઉપયોગ દ્વારા પ્રતિ કિલોમીટર 1 લાખ રૂપિયાની બચત થઈ શકે છે. ‘

અમદાવાદ શહેરમાં પોલી પ્લાસ્ટિકના મિશ્રણનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવેલા 120 કિ.મી.ના રસ્તા આજે પણ અકબંધ પરિસ્થતિમાં છે. બેંગ્લોર શહેરમાં ત્રણ વર્ષ અગાઉ આ ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને ૧૫૦૦ કીલોમીટરના રસ્તા બનાવવામાં આવ્યા છે. અમદાવાદ શહેરમાં દર વર્ષે વરસાદમાં તુટી જતા રસ્તાઓને વધુ ટકાઉ બનાવવા માટે વર્ષ-૨૦૧૬માં અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન દ્વારા વર્ષ-૨૦૧૬માં અંકુર ક્રોસરોડ અને રામનગર પોલીસ સ્ટેશન પાસે પ્લાસ્ટીક બીટુમીનની મદદથી રસ્તા બનાવવામાં આવ્યા હતા.

આ અગાઉ વર્ષ-૨૦૧૩માં નગરી હોસ્પટલથી હીંદી સ્કૂલ સુધી પોલી મિશ્રણનો ઉપયોગ કરીને બનાવવામાં આવેલો રસ્તો આજે પણ યથાવત છે. અમપાના સત્તાવારસૂત્રો તરફથી મળતી માહિતી પ્રમાણે,સરેરાશ દર એક કીલોમીટરે બે ટન જેટલા પોલી મિશ્રણની રોડ બનાવવા જરૂર પડે છે. અમદાવાદ શહેરમાં ત્રણ વર્ષ અગાઉ પ્લાસ્ટીક મિશ્રણથી બનાવવામાં આવેલા રસ્તા આજે પણ ટકી શકતા હોય તો શહેરમાંથી રોજ ૨૫૦ મેટ્રીકટન નીકળતા પ્લાસ્ટીક વેસ્ટનો ઉપયોગ કરી સમગ્ર અમદાવાદ શહેરના રોડ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશન શા માટે બનાવતુ નથી ? એવી લોકોમાં ચર્ચા ચાલી રહી છે.

બેંગ્લોર જેવા શહેરમાં વર્ષ-૨૦૧૬માં આ ટેકનીકની મદદથી ૧૫૦૦ કીલોમીટરના રસ્તા બનાવવામાં આવ્યા છે. જો પ્લાસ્ટીકના માર્ગો બને તો રાજનેતાઓના અને અધિકારીઓ રસ્તા રીપેરીંગમાં ભ્રષ્ટાચાર કરે છે તે બંધ થઈ જાય તેમ છે.

અમદાવાદમાં ઉચ્ચ ન્યાયાલના ન્યાયાધીશના વિશાળ નિવાસ સ્થાન સામે અમદાવાદ મ્યુનિસિપલ કોર્પોરેશનના કમિશનરે પ્લાસ્ટિકથી બનતા રસ્તાનું અનોખું કામ શરૂ કરેલું છે. ન્યાયમૂર્તિને પ્રભાવિત કરવાનો પ્રયાસ અહીં જોવા મળે છે. કારણ કે ચાર કિ.મી. લાંબો ન્યાય માર્ગ (જજીજ બંગલોઝ રોડ) પર આ એક જ જગ્યાએ કામ ચાલતું હતું. બીજા પૂરા વસ્ત્રાપુરમાં રોડ બનાવવા માટે આવું મટીરીયલ ક્યાંય જોવા મળતું ન હતું.

માર્ચ 2016માં નગરી હોસ્પિટલથી ગુજરાત કોલેજ સુધીનો માર્ગ નકામા પ્લાસ્ટિક દ્વારા બનેલો અમદાવાદનો પ્રથમ માર્ગ છે. જેમાં એક ટન પ્લાસ્ટિક બપરાયું હતું. 2016માં આવા 5 રોડ બનાવ્યા હતા. એક અંકુર ચાર રસ્તા પાસે, એક સાબરમતી રામનગર પોલીસ્ટેશન પાસે અને બીજા બે માર્ગ દક્ષિણ અમદાવાદમાં બન્યા હતા. AMCએ આ પ્રકારના રોડ બનાવવા માટે સેન્ટ્રલ રોડ રિસર્ચ ઈન્સ્ટીટ્યુટની મદદ લીધી હતી.

પ્લાસ્ટિક માર્ગ બનાવવાના કામની શરૂઆત 2013થી થઈ હતી. જે 2016માં ખરેખર કામ થઈ શક્યું હતું. પ્લાસ્ટિક રસ્તો બનાવવાનું ખર્ચ ડામરના રોડ કરતાં 5 ટકા વધું આવે છે. પણ ડોમરના રોડ કરતાં તે 300 ટકા મજબૂત છે. એક કિલોમીટરે 2 ટન પ્લાસ્ટિક વપરાય છે.

અમદાવાદમાં રોજના 250 ટન પ્લાસ્ટિક નકામું નિકળે છે અને પડી રહે છે. આમ અમદાવાદમાં રોજના 125 કિ.મી.ના માર્ગ માત્ર નકામા ફેંકી દેવાના પ્લાસ્ટિકથી બનાવી શકાય તેમ હોવા છતાં અમપા દ્વારા તે અંગે કંઈ થતું નથી. કારણ કે અધિકારઓ અને રાજકારણીઓનો ભ્રષ્ટાચાર બંધ થઈ જાય તેમ છે.

પ્લાસ્ટિકથી બનતો માર્ગ 5થી 7 વર્ષ સુધી ધોવાતો નથી કે ખાડાખબડા પડતાં નથી. તેથી રાજનેતાઓનો ભ્રષ્ટાચાર ઘટી જાય તેમ છે. એક કિલોમીટર માર્ગ બનાવવા માટે 40 માઈક્રોનથી 90 માઈક્રોન પ્લાસ્ટિક ઉપયોગી છે. એક હજાર કિલો ડામરની સાથે 100 કિલો પ્લાસ્ટિક ઉમેરવામાં આવે છે. 8થી 10 ટકા જેવું પ્લાસ્ટિક ઉમેરવામાં આવે છે. સડક બનાવવાના ડામર-કપચીના મિશ્રણમાં પ્લાસ્ટિક વેસ્ટ ઉમેરવાનો ઇનોવેટિવ આઇડિયા ધીમે ધીમે રંગ લાવી રહ્યો છે.

દેશમાં 1 લાખ કિલોમીટર કરતાં વધારે એવી સડકો બંધાઈ ચૂકી છે, જેમાં પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હોય. આજે કોલકાતા, બેંગલુરુ, દિલ્હી, ચેન્નઈ, મુંબઈ, પુણે, બનારસ, તિરુવંતપુરમ, મદુરાઈ, કોઝીકોડ, રાયપુર, ઇંદૌર, જમશેદપુરથી લઈને અમદાવાદ સહિતનાં શહેરોમાં પ્લાસ્ટિકયુક્ત સડકો બંધાવા લાગી છે. પ્લાસ્ટિકયુક્ત સડકોનો આઇડિયા મૂળે તો મદુરાઈ સ્થિત ત્યાગરાજ કૉલેજ ઑફ એન્જિનિયરિંગના રસાયણશાસ્ત્રના પ્રોફેસર આર. વાસુદેવનનો છે. પ્લાસ્ટિક પણ આખરે તો ડામરની જેમ પેટ્રોલિયમ પ્રોડક્ટ જ છે, એટલે તેમને થયું કે રોડ બનાવવામાં જો પ્લાસ્ટિક વેસ્ટનો ઉપયોગ થાય તો એક કાંકરે અનેક સમસ્યાનો ઉકેલ મળે. તેમણે પ્રયોગો હાથ ધર્યા અને પોતાની કૉલેજમાં વર્ષ 2002માં પ્લાસ્ટિકયુક્ત સડક બનાવી. પ્રો. વાસુદેવને પ્લાસ્ટિકયુક્ત સડક બનાવવાની ટેક્નોલોજીની પેટન્ટ ઈ.સ. 2006માં મેળવી અને ત્યારથી દેશમાં રોડ બાંધકામમાં પ્લાસ્ટિકના વપરાશના આઇડિયાની સ્વીકાર્યતા ઊભી થઈ છે. કેન્દ્રીય પ્રદૂષણ નિયંત્રણ બોર્ડે આ તકનીકને ગ્રીન ટેક્નોલોજી જાહેર કરી છે. ઇન્ડિયન રોડ કૉંગ્રેસે પ્લાસ્ટિકના કચરામાંથી સડક બનાવવાની મંજૂરી આપી છે તો કેન્દ્રીય ગ્રામીણ વિકાસ મંત્રાલયે તમામ રાજ્યોને પ્રધાનમંત્રી ગ્રામ સડક યોજના અંતર્ગત બનનારા રોડમાં પ્લાસ્ટિકનો ઉપયોગ કરવાના નિર્દેશ આપ્યા છે. વર્ષ 2015માં કેન્દ્ર સરકારે પાંચ લાખથી વધુ વસતી ધરાવતા શહેરની નગરપાલિકાઓ માટે રોડમાં ડામરની સાથે સાથે પ્લાસ્ટિકનો કચરાનો ઉપયોગ કરવાનું ફરજિયાત કરી દીધું છે, જેને લીધે પ્લાસ્ટિકયુક્ત સડકોનું પ્રમાણ ઝડપથી વધી રહ્યું છે.