રહસ્યમય ખુલ્લું થયું, 99% રદ નોટો પરત આવી

રિઝર્વ બૅંક ઓફ ઇન્ડિયા (આરબીઆઈ)ના વાર્ષિક અહેવાલમાં  29 ઓગસ્ટ 2018ના દિવસે પ્રકાશિત થયેલા અનુસાર, નવેમ્બર 2016ના નોટબંધી બાદના મહિનામાં ભારતના લોકોએ બેંકોમાં 99% પ્રતિબંધિત નોટો જમાં કરાવી દીધી હતી.

નવેમ્બર 08, 2016 ના રોજ, જ્યારે વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ રૂ. 500 અને રૂ .1,000ને અમાન્ય જાહેર કર્યા હતા, ત્યારે આ બે નોટ્સનું ભારતીય અર્થતંત્રમાં રૂ .15.44 લાખ કરોડની નોટો બજારમાં ફરતી હતી. જે કુલ કુલ 86%. તેથી આરબીઆઈની રિપોર્ટ મુજબ, રૂ. 15.31 લાખ કરોડ બેંકમાં પરત ફર્યા હતા.

ભારતમાં રોકડની તીવ્ર તંગી સર્જાઈ હતી અને આર્થિક વૃદ્ધિ પર ભયંકર અસર પડી હતી. મહિનાઓ સુધી ધંધા ઉદ્યોગ બંધ રહ્યા હતા અને દસ લાખથી વધુ લોકોએ  નોકરી ગુમાવી હતી.

સફળતા કે નિષ્ફળતા

નોંટબંધી પછી તરત જ, ડિજિટલ વ્યવહારો વધશે એવું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું. પણ માર્ચ 2018ના અંત સુધીમાં બૅન્કનોટના મૂલ્યમાં 37.7 ટકાનો વધારો થયો છે, જે રૂ. 18.03 લાખ કરોડનો છે.

મૂળ હેતુઓમાંથી કોઈ પણ મળ્યા નથી. નવી દિલ્હીના જવાહરલાલ નહેરુ યુનિવર્સિટીના અર્થશાસ્ત્રના પ્રોફેસર જયતી ઘોષે જણાવ્યું હતું કે, અન્ય કેટલાક હેતુઓએ ત્રાસવાદ અને ભ્રષ્ટાચાર સામે લડત હતી પણ તે સફળતા મળી નથી. તેના બદલે, અનૌપચારિક આર્થિક પ્રવૃત્તિ માટે ફટકો પડ્શયો છે. મને નથી લાગતું કે દેશ હજુ પણ સંપૂર્ણપણે તેમાંથી પાછો મૂળ સ્થાન પર આવ્યો હોય.