મુખ્ય તસવીર – સંજય સોલંકી
હિમાલિયન મોનલ, લોફોફોરસ ઇમ્પેજિનસ, ઇમ્પીઅન મોનલ અથવા તિજોરી તરીકે પણ ઓળખાય છે. તે તહેવાર પરિવારમાં એક પક્ષી છે, ફાસિનીડે. તેના શોધકર્તા, લેથમે તેના જનરલ હિસ્ટ્રી Birdફ બર્ડઝ (1821) માં લખ્યું છે: “[મોનલ] ભારતમાં વસવાટ કરે છે, પરંતુ તે સામાન્ય નથી, હિંદુસ્તાનના ઉત્તરીય ભાગની ટેકરીઓથી કલકત્તા લાવવામાં આવી હતી. લેડી ઇમ્પીએ પ્રયાસ કર્યો , સફળતાની મોટી સંભાવના સાથે, તેમાંના કેટલાકને ઇંગ્લેન્ડ લાવવાની, પરંતુ બે મહિના સુધી બોર્ડમાં રહેતા પછી તેઓએ અન્ય મરઘાંથી ડિસઓર્ડર પકડ્યો અને મૃત્યુ પામ્યા.
તે નેપાળનો રાષ્ટ્રીય પક્ષી છે, જ્યાં તેને ડેન્ફે (અથવા ડેન્ફે) તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, અને નેપાળી ગીતોમાં તેનો વારંવાર ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે. તે ભારતના ઉત્તરાખંડનો રાજ્ય પક્ષી પણ છે. કાશ્મીરમાં, તે વિવાદિત પ્રદેશનો રાજ્ય / પ્રાદેશિક પક્ષી છે.
હિમાલયન મોનલ એ પ્રમાણમાં મોટા કદના તિજોરી છે. આ જાતિના નર જાતિઓની સ્ત્રીથી તદ્દન અલગ દેખાય છે. પુરુષ હિમાલયન મોનલ્સમાં વાદળી, લીલો, જાંબુડિયા અને લાલ રંગના તેજસ્વી અને રંગીન પીંછા છે. તેમની પૂંછડીના પાયા નીચે પીછાઓનો સફેદ ભાગ છે, પરંતુ તેમના બાકીના ભાગ કાળા છે. નરના માથાની ટોચ પર એક ક્રેસ્ટ (ઘણા પીછાઓ) પણ હોય છે. જાતિના નર અને માદા બંનેની આંખોની આસપાસ ત્વચાના વાદળી વર્તુળો હોય છે. માદાઓ અને યુવાન પક્ષીઓ (બચ્ચાઓ) એકંદરે ભૂરા દેખાવ ધરાવે છે. તેમના પીછાઓ પણ અમુક ભાગોમાં સફેદ અને કાળી પટ્ટીઓ ધરાવે છે. સ્ત્રીઓનું ગળું સફેદ હોય છે.
નર બચ્ચાઓ એક વર્ષ પછી જ્યારે તે વધુ રંગીન બનવા લાગે છે ત્યાં સુધી માદા બચ્ચાની જેમ દેખાય છે. તે પહેલાં તમે ગળા પર સફેદ પીછાને બદલે તેમના મોટા કદ અને કાળા પીછાને કારણે યુવાન પુરુષ અને સ્ત્રીને અલગ કહી શકશો.