મિથેન વાયુ અને કાર્બન ડાયોક્સાઈડના કારણે 30 વર્ષમાં ગરમીમાં 49 ટકાનો વધારો 

મિથેન વાયુ અને કાર્બન ડાયોક્સાઈડના કારણે 30 વર્ષમાં ગરમીમાં 49 ટકાનો વધારો

मीथेन गैस और कार्बन डाइऑक्साइड के कारण 30 वर्षों में गर्मी में 49% की वृद्धि

49% increase in heat in 30 years due to methane gas and carbon dioxide

ગુજરાતમાં કેરીનું ઉત્પાદન એકદમ નીચે જતું રહ્યું છે. દર વર્ષે તે ઘટી રહ્યું છે. જેના માટે વાયુ પરિવર્તન જવાબદાર છે. NOAના માપ દર્શાવે છે કે 2021 માં CO ની વૈશ્વિક સરેરાશ સાંદ્રતા 414.7 ભાગો પ્રતિ મિલિયન (ppm) હતી. વિશ્વભરમાં એકત્રિત કરવામાં આવેલા હવાના નમૂનાઓમાં ગ્રીનહાઉસ વાયુઓનું માપ કાઢવામાં આવ્યું છે. વેટલેન્ડ્સમાં વધતું તાપમાન વધુ મિથેન મુક્ત કરી રહ્યું છે અને CO2નું વધતું સ્તર સમગ્ર વિશ્વમાં વરસાદને બદલી રહ્યું છે, તો તે કંઈક છે જેને આપણે સીધું નિયંત્રિત કરી શકતા નથી. આવનારા સમયમાં આ ખૂબ જ ચિંતાજનક રહેશે.

નેશનલ ઓસેનિક એન્ડ એટમોસ્ફેરિક એડમિનિસ્ટ્રેશનના વૈજ્ઞાનિકોએ લોકોની પ્રવૃત્તિઓને કારણે ગ્રીનહાઉસ ગેસ પ્રદૂષણને કારણે 1990ની સરખામણીમાં 2021માં વાતાવરણમાં ગરમીમાં 49 ટકાનો વધારો થયો હોવાનું જાહેર કર્યું છે. જેમાં સૌથી વધારે અસર તો લોકોના જીવન કરતાં ખેતીમાં વડી રહી છે.

NOAનો વાર્ષિક ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઇન્ડેક્સ, જે AGGI તરીકે ઓળખાય છે. તે કાર્બન ડાયોક્સાઇડ, મિથેન, નાઈટ્રસ ઓક્સાઇડ, ક્લોરોફ્લોરોકાર્બન અને અન્ય 16 રસાયણો સહિત ગરમી વધારતા વાયુઓના માનવ ઉત્સર્જન તરફ દોરી જતા વધતા તાપમાનની અસરોમાં ઉમેરો કરે છે.

વાર્ષિક ગ્રીનહાઉસ ગેસ ઇન્ડેક્સ વાયુઓ કેટલી વધારાની ગરમી પેદા કરી શકે છે. આબોહવા પરિવર્તન માટે જવાબદાર મુખ્ય વાયુઓ જેટલી ઝડપથી વધી રહ્યા છે, તેટલું જ આબોહવા પરિવર્તનને કારણે થતા નુકસાન વધુ સ્પષ્ટ થાય છે. તે માટે માણસો જવાબદાર છે.

AGGI સ્તર 2021માં 1.49ની ટોચે પહોંચ્યું હતું, એટલે કે માનવ ઉત્સર્જિત ગ્રીનહાઉસ વાયુઓએ 1990ની સરખામણીએ વાતાવરણમાં 49 ટકા વધુ ગરમીનો ઉમેરો કર્યો હતો.

કાર્બન ડાયોક્સાઈડ
કાર્બન ડાયોક્સાઇડ (CO2) અત્યાર સુધીમાં સૌથી વધુ વિપુલ પ્રમાણમાં માનવ ઉત્સર્જિત ગ્રીનહાઉસ ગેસ છે. પરિવહન, વીજ ઉત્પાદન, સિમેન્ટ ઉત્પાદન, વનનાબૂદી, કૃષિ અને અન્ય ઘણી પદ્ધતિઓ દ્વારા દર વર્ષે લગભગ 36 બિલિયન મેટ્રિક ટન CO2 ઉત્સર્જિત થાય છે. આજે ઉત્સર્જિત CO2 નો મોટો હિસ્સો 1,000 વર્ષથી વધુ સમય સુધી વાતાવરણમાં રહેશે.

2021 માં COની વૈશ્વિક સરેરાશ સાંદ્રતા 414.7 ભાગ પ્રતિ મિલિયન (ppm) હતી. આ વર્ષ દરમિયાન વાર્ષિક વૃદ્ધિ 2.6 પીપીએમ હતી, જે અગાઉના દાયકાની સરેરાશ વાર્ષિક વૃદ્ધિ અને 2000 થી 2009 દરમિયાન માપવામાં આવેલી વૃદ્ધિ કરતાં ઘણી વધારે હતી.

1990 થી CO સ્તરોમાં 61 પીપીએમનો વધારો થયો છે, જે તે વર્ષથી વધેલી ગરમીના 80 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે.

CO2 મુખ્યત્વે જવાબદાર છે, કારણ કે તે વાતાવરણ અને મહાસાગરોમાં હજારો વર્ષોથી છે. આબોહવા પરિવર્તનને પહોંચી વળવાના કોઈપણ પ્રયાસમાં CO2 પ્રદૂષણને દૂર કરવું એ પ્રથમ અને અગ્રણી હોવું જોઈએ.

મિથેન વાયું
મિથેન એ વિશ્વને ગરમ કરવામાં બીજા નંબરનો સૌથી મોટો ગ્રીનહાઉસ ગેસ છે.
વાતાવરણીય મિથેન, અથવા CH4, સ્તર 2021 દરમિયાન સરેરાશ 1,895.7 ભાગો પ્રતિ બિલિયન હતું. મિથેનનું સ્તર 162 ટકા વધારે છે. NOAA વિજ્ઞાનીઓનો અંદાજ છે કે 2021 માં ઉત્સર્જિત મિથેનનું પ્રમાણ 1984 થી 2006 ના સમયગાળા કરતાં 15 ટકા વધુ હતું.

સમય જતાં વાતાવરણીય મિથેનની રચનામાં ફેરફારો સૂક્ષ્મજીવાણુ સ્ત્રોતો દ્વારા સંચાલિત થાય છે, જેમાં ભીની જમીનો, કૃષિ અને લેન્ડફિલ્સમાં સ્થળાંતરનો સમાવેશ થાય છે. અશ્મિભૂત બળતણ ઉત્સર્જન નાના ભાગ માટે જવાબદાર છે. કોલસો, પેટ્રોલિયમ પેદાશો, કુદરતી ગેસ આ માટે જવાબદાર છે.

નાઈટ્રેટ ઓક્સાઈટ

ત્રીજો સૌથી મોટો ગ્રીનહાઉસ ગેસ નાઈટ્રસ ઓક્સાઈડ અથવા N2O છે. N2O પ્રદૂષણ મુખ્યત્વે કૃષિ અને ખાદ્ય ઉત્પાદન વધારવા ખાતરોના ઉપયોગને કારણે થાય છે.

બે પ્રતિબંધિત ઓઝોન-નાશક રસાયણો અને માનવ પ્રવૃત્તિને કારણે વાતાવરણમાં સંગ્રહિત વધારાની ગરમીના લગભગ 96 ટકા હિસ્સો ધરાવે છે. બાકીના 4 ટકા અન્ય 16 ગ્રીનહાઉસ વાયુઓમાંથી છે, જે AGGI દ્વારા પણ ટ્રેક કરવામાં આવ્યા છે. 2021 માં CO2 ના 508 પીપીએમની સમકક્ષ ગરમીનું પ્રમાણ વધાર્યું છે.