ગુજરાતી
English
ભારતમાં કુલ 28 રાજ્યો અને 8 કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશો છે. આ રાજ્યોમાં બિહાર, ગુજરાત, લક્ષદ્વીપ, મણિપુર, મિઝોરમ અને નાગાલેન્ડમાં દારૂ પર પ્રતિબંધ છે. બાકીના રાજ્યોના લોકો દર વર્ષે લગભગ 600 કરોડ લિટર આલ્કોહોલ પીવે છે.
દારૂ પરના રાજ્ય એક્સાઈઝ ડ્યુટીમાંથી વર્ષ 2019-20માં કુલ 1,75,501.42 કરોડની આવક કરી છે. રિઝર્વ બેંકનો એક રિપોર્ટ કહે છે કે વર્ષ 2018-19માં આ રાજ્યોને આબકારી કરમાંથી કુલ આવક 1,50,657.95 કરોડ રૂપિયા થઈ હતી. અહેવાલમાં એમ પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે રાજ્યો તેમની કુલ આવકનો 10 થી 15 ટકા માત્ર આલ્કોહોલ પરના ટેક્સને કારણે થાય છે.
જોકે, ઈન્ટરનેશનલ સ્પિરિટ્સ એન્ડ વાઈન એસોસિએશન ઓફ ઇન્ડિયાના એક રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે, 2019 માં દારૂ વેચવાથી દેશના રાજ્યોને કુલ 2.48 લાખ કરોડ રૂપિયાની કમાણી થઈ હતી.
શરાબને જીએસટીથી બાકાત રાખવામાં આવ્યા છે. તેથી, રાજ્ય સરકારો તેમના મુજબ દારૂ પર ટેક્સ લાદતી હોય છે. ઉત્તર પ્રદેશ જેવા રાજ્યોમાં દારૂ પર ગો કલ્યાણ સેસ લગાડવામાં આવ્યો છે, જે 0.5 ટકા છે.
રાજ્યોમાં સૌથી વધુ આવક જીએસટીથી થાય છે એટલે કે ગુડ્સ અને સર્વિસ ટેક્સ. આ પછી, તેમની કમાણીનો સૌથી મોટો સ્રોત દારૂ છે, જે વેચવા અને બનાવવા પર કર લાદવામાં આવે છે, અને રાજ્યોની અર્થવ્યવસ્થા ચાલે છે.
અહેવાલમાં જણાવ્યા અનુસાર, વર્ષ 2018-19માં દેશના રાજ્ય માત્ર દારૂમાંથી દર મહિને આશરે 12,500 કરોડ રૂપિયાની આવક કરતા હતા, જે વધીને 2019-20માં રૂ .15,000 કરોડ થઈ ગઈ છે.
રિઝર્વ બેંકના રિપોર્ટ ‘સ્ટેટ ફાઇનાન્સ: એક અધ્યયન ઓફ બજેટ ઓફ 2019-20’ અનુસાર, 2019-20માં, ઉત્તર પ્રદેશમાં માત્ર દારૂ પરના ટેક્સથી દર મહિને આશરે 2500 કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ હતી. વર્ષ 2019-20માં ઉત્તર પ્રદેશમાં દારૂમાંથી કુલ 31,517.41 કરોડ રૂપિયાની આવક થઈ હતી.
બીજા ક્રમે કર્ણાટક હતું, જેણે 2019-20માં દારૂના કર દ્વારા કુલ 20,950 કરોડની કમાણી કરી હતી. આ કમાણીના મામલામાં મહારાષ્ટ્ર ત્રીજા ક્રમે હતું, જ્યાં સરકારે દારૂના વેરા દ્વારા કુલ 17,477.38 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી હતી. આ સૂચિમાં પશ્ચિમ બંગાળ ચોથા ક્રમે હતું, જેણે વર્ષ 2019-20માં 11,873.65 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી હતી. આ યાદીમાં તેલંગાણા પાંચમાં નંબરે હતું, જેણે 10,901 કરોડ રૂપિયાની કમાણી કરી છે.
