સિલિન્ડર, સબસિડી અને ચૂંટણીની રમત 

2019ની લોકસભાની ચૂંટણી આવી. યુપી ચૂંટણીની સફળતાને ધ્યાનમાં રાખીને ગેસ સિલિન્ડર પર સબસિડીની રકમમાં વધારો કરવામાં આવ્યો છે. 2018-19 દરમિયાન સરકાર પાસે 37,209 કરોડની સબસિડી હતી. ઉજ્જવલા યોજનાના લાભાર્થીઓ ઉડીને આંખે વળગ્યા અને સરકારને બહુ મત પણ મળ્યા.ચૂંટણી બાદ સબસિડીમાં 13000 કરોડનો ઘટાડો થયો. 2019-20માં સબસિડી માત્ર 24,172 કરોડ આપવામાં આવી હતી જ્યારે 2020-21માં સબસિડીની રકમમાં વધુ ઘટાડો કરવામાં આવ્યો હતો. 11,896 કરોડ. 2018-19ની સરખામણીમાં 20,000 કરોડની સબસિડી બંધ કરવામાં આવી હતી.

ચૂંટણી પુરી થઈ ગઈ હતી. મત મળ્યો હતો. કામ થઈ ગયું. હવે સબસિડીની રકમ બંધ કરી દેવામાં આવી છે. મે 2020 થી મે 2022 સુધી કોઈ સબસિડી આપવામાં આવી નથી. 2021-22માં સબસિડીની રકમ માત્ર 245 કરોડ રહી. જ્યારે વિપક્ષે મોંઘવારીનો મુદ્દો ઉઠાવ્યો ત્યારે સરકારે ફરીથી ઉદારતા દાખવીને માત્ર 200 રૂપિયાની સબસિડીની જાહેરાત કરી. આ પછી પણ સિલિન્ડરની કિંમતમાં કોઈ રાહત મળી નથી. 200ની સબસિડી પછી પણ ઉજ્જવલાના સિલિન્ડરની કિંમત 853 રૂપિયા છે, જે 2015ની કિંમત કરતાં બમણી છે. દિલ્હીમાં સબસિડી વગરના સિલિન્ડરની કિંમત 1,053 રૂપિયા છે.

આ દિવસોમાં વડાપ્રધાન રેવડીઓ વિરુદ્ધ ભાષણ આપી રહ્યા છે. જરૂરી સબસીડીને રેવડી તરીકે ભૂલાવી દેવાનો પણ ભય રહે છે. સામાન્ય લોકો સિલિન્ડર ભરી શકતા નથી, તેઓ પણ ઉપરથી ભાષણ સાંભળી રહ્યા છે કે રેવાડી સારી નથી. જનતા દર વર્ષે ટોલ ટેક્સના રૂપમાં 40,000 કરોડ આપી રહી છે. નીતિન ગડકરીનું કહેવું છે કે તેને 1.25 લાખ કરોડ સુધી લઈ જવાનું લક્ષ્ય છે. સરકારે પેટ્રોલ અને ડીઝલ પરની એક્સાઈઝ ડ્યુટી 60 થી વધારીને 100 ટકા કરી, જનતાએ 100 લીટર પેટ્રોલ અને ડીઝલ ખરીદ્યું, હવે રાવડીઓ ન વહેંચવી જોઈએ તેવું ભાષણ આપવામાં આવી રહ્યું છે. આ જ લોકો પણ આ ચર્ચામાં સામેલ છે. પહેલા તો આપણે પોતે જ ડીબેટ ગોઠવીશું નહીં, તેમના માટે સબસીડી કેટલી દૂર છે, ચૂંટણી રેલી ક્યાં સુધી છે, એક-બે લીટીઓ હેડલાઈન જેવું કહીને ચર્ચામાંથી ગાયબ થઈ જશે.

જાસ્મીન નિહલાની અને વિગ્નેશ રાધાકૃષ્ણને ધ હિન્દુ અખબારમાં સિલિન્ડર સબસિડીના આંકડાઓનું વિશ્લેષણ કર્યું.