ગુજરાતી
English
દેશની સૌથી મોટી ખાનગીકરણ પહેલના ભાગરૂપે, કેન્દ્ર સરકારે શનિવારે (7 માર્ચ, 2020) બીજી મોટી oilઇલ રિફાઇનરી કંપની ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન લિમિટેડ (બીપીસીએલ) માં તેનો સંપૂર્ણ 52.98 ટકા હિસ્સો વેચવા માટે બિડ્સને આમંત્રણ આપ્યું હતું. જો કે, બીપીસીએલ એક એવી કંપની છે જેને છેલ્લા દસ વર્ષમાં કોઈ મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડ્યો નથી. છેલ્લા દાયકામાં કંપનીએ સતત નફો કર્યો છે અને તેની આવકમાં પણ નોંધપાત્ર વધારો થયો છે.
બીપીસીએલનું માર્કેટ કેપિટલાઈઝેશન રૂ., 87,388 કરોડ છે અને હાલના બજાર ભાવે સરકારનો હિસ્સો આશરે 46,૦૦૦ કરોડ છે. સફળ બોલી લગાવનારને તે જ ભાવે અન્ય શેરહોલ્ડરો પાસેથી 26 ટકા હિસ્સો હસ્તગત કરવા માટે ખુલ્લી ઓફર કરવી પડશે. બીપીસીએલ દેશમાં ચાર રિફાઇનરીઓ ચલાવે છે. બીપીસીએલ પાસે મહારાષ્ટ્રમાં મુંબઇ, કેરળમાં કોચી, મધ્ય પ્રદેશમાં બીના અને આસામમાં નુમાલિગ રિફાઇનરીઓ છે. તેમની કુલ શોષણ ક્ષમતા વાર્ષિક 38.8 મિલિયન ટન છે. બીપીસીએલ પાસે દેશભરમાં કુલ 15,177 પેટ્રોલ પમ્પ અને 6,011 એલપીજી વિતરક એજન્સીઓ છે. આ સિવાય તેમાં 51 એલપીજી બોટલિંગ પ્લાન્ટ પણ છે.
મળતી માહિતી પ્રમાણે માર્ચ 2010 માં બીપીસીએલની આવક 121,407.18 કરોડ રૂપિયા હતી, જે 2011 માં વધીને રૂ .153,260.81 કરોડ થઈ છે. કંપનીએ આ જ રીતે 2012 માં રૂ .213,674.75 કરોડ, 2013 માં રૂ. 241,795.98 કરોડ, 2014 માં રૂ. 261,529.19 કરોડ, 2015 માં રૂ. 240,286.86 કરોડ, વર્ષ 2017 માં 204,811.25, 2018 માં રૂ .239,332.51 કરોડ અને માર્ચ 2019 માં બી.પી.સી.એલ. 300,258.65 કરોડ પહોંચ્યા છે.
છેલ્લા દસ વર્ષમાં કંપનીના નફા વિશે વાત કરવામાં આવે તો તે પણ રેકોર્ડમાં પાંચ ગણો વધ્યો છે. મની કંટ્રોલના ડેટા મુજબ, માર્ચ 2010 માં કંપનીનો નફો 1,537.62 કરોડ હતો, જે માર્ચ 2019 માં વધીને 7,132.02 કરોડ થયો છે. આંકડા જોઈએ તો દસ વર્ષમાં બીપીસીએલ લગભગ પાંચ ગણો વધ્યો છે.
જો તમે વર્ષના ક્રમમાં નફાના આંકડા પર નજર નાખો તો માર્ચ ૨૦૧૧ માં, ભારત પેટ્રોલિયમને રૂ. 1,546.68 કરોડ, 2012 રૂ. 1,311.27 કરોડ, 2013 રૂ. 2,642.90 કરોડ, 2014 રૂપિયા 4,060.88 કરોડ, 2015 રૂ 5,084.51 કરોડ, 2016 રૂ. 2018 માં 8,039.30 કરોડ, 2018 માં રૂ. 7,976.30 કરોડ અને માર્ચ 2019 માં 7,132.02 કરોડ રૂપિયા છે.
જો તમે ભારત પેટ્રોલિયમ કોર્પોરેશન લિમિટેડની છેલ્લા દસ વર્ષની બેલેન્સશીટને આધાર તરીકે ગણી લો, તો પછી જે કોઈ આ કંપનીનો માલિક છે તે રજત બનશે. ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ ઇન્વેસ્ટમેન્ટ એન્ડ પબ્લિક એસેટ મેનેજમેન્ટ (ડીઆઈપીએએમ) ના બિડ ડોક્યુમેન્ટ મુજબ બીપીસીએલના વ્યૂહાત્મક વેચાણ માટે 2 મે સુધીમાં વ્યાજ પત્રો રજૂ કરી શકાશે.
તે જણાવે છે કે, “ભારત સરકાર બીપીસીએલમાં તેની સંપૂર્ણ શેરહોલ્ડિંગના વ્યૂહાત્મક ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટની દરખાસ્ત કરી રહી છે. તેમાં 114.91 કરોડ ઇક્વિટી શેર છે જે બીપીસીએલની કુલ ઇક્વિટી મૂડીનો 52.98 ટકા છે. આ સાથે કંપનીનું મેનેજમેન્ટ કંટ્રોલ પણ વ્યૂહાત્મક ખરીદનારને સોંપવામાં આવશે. ”ન્યુમાલીગ Ref રિફાઇનરી લિમિટેડ (એનઆરએલ) માં બીપીસીએલની 61૧.55 ટકા હિસ્સો આ ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રસ્તાવમાં શામેલ નથી. એનઆરએલનો આ હિસ્સો જાહેર ક્ષેત્રની તેલ અને ગેસ કંપનીને વેચવામાં આવશે.
બિડિંગ બે તબક્કામાં કરવામાં આવશે. પ્રથમ તબક્કામાં કંપનીને ખરીદવામાં રુચિ દર્શાવનારા સફળ બોલીદાતાને બીજા તબક્કામાં નાણાકીય બોલી લગાવવાનું કહેવામાં આવશે. બિડ આમંત્રણ માટે જારી કરાયેલા દસ્તાવેજમાં જણાવાયું છે કે જાહેર ક્ષેત્રની કંપનીઓ ‘ખાનગીકરણમાં ભાગ લેવા માટે પાત્ર નથી.’ 10 અબજ ડોલરની સંપત્તિવાળી કોઈપણ ખાનગી કંપની કંપનીના વ્યૂહાત્મક વલણમાં ભાગ લઈ શકે છે. અને મહત્તમ ચાર જૂથની કંપનીઓને બોલી લગાવવાની મંજૂરી આપવામાં આવશે.
બિડની શરતો મુજબ, આવા જૂથના અગ્રણી સભ્યએ ઓછામાં ઓછું 40 ટકા હિસ્સો લેવો પડશે, જ્યારે અન્ય સભ્યોની ઓછામાં ઓછી એક અબજ ડોલરની સંપત્તિ હોવી જોઈએ. તે જણાવે છે કે કોઈ જૂથના સભ્યો કે જે બોલી કરે છે તેમાં કોઈ ફેરફાર કરવામાં આવે છે તે 45 દિવસની અંદર થવો જોઈએ, પરંતુ અગ્રણી સભ્ય બદલી શકશે નહીં. દેશની refઇલ રિફાઇનરી ક્ષમતામાં બીપીસીએલનો 14 ટકા હિસ્સો છે અને ઇંધણ બજારમાં તેનો લગભગ એક ક્વાર્ટર હિસ્સો છે.
નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારામને 2020-221ના બજેટમાં ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટથી 2.1 લાખ કરોડ રૂપિયા ઉભા કરવાનો લક્ષ્યાંક આપ્યો છે અને તેને પહોંચી વળવા બીપીસીએલનું ખાનગીકરણ કરવાની જરૂર છે. વ્યૂહાત્મક ડિસઇન્વેસ્ટમેન્ટ પ્રક્રિયાને સંચાલિત કરવા અને આ વિષય પર સલાહ આપવા માટે સરકારે તેના સલાહકાર તરીકે ડેલોઇટ ટોશે ટોમેસુ ઇન્ડિયા એલએલપી સાથે કરાર કર્યો છે.
