ગાંધીવાદી લખનભાઈ ગુજરાતના ત્રાસવાદી છે ?

તમારા માટે તમારા “સ્વીકાર્ય, પ્રામાણિક વ્યવસાય” રાખો!

સાગર રબારી

સર્વોદય કાર્યકર લખનભાઇ (લખન મુસાફિર) ને તાજેતરમાં રાજપીપળા સબ-ડિવિઝનલ મેજિસ્ટ્રેટ દ્વારા 2 જિલ્લા (નર્મદા, ભરૂચ, વડોદરા, છોટા ઉદેપુર અને તાપી) માં પ્રવેશ પર પ્રતિબંધ મૂકતી નોટિસ ફટકારી છે. પોલીસ રિપોર્ટને ટાંકીને, સબ ડીવીઝનલ મેજિસ્ટ્રેટ ડી.ભગતે નોટિસ આપી છે. તેમના નોટિસ પરના વર્ષ પરથી લખન પોતે ગુજરાતના ત્રાસવાદી હોય એવું વર્ણન તેમણે કર્યું છે.

સરકારની નજરે લખન મુસાફીર

કલેક્ટર કચેરી લખે છે કે, લખન મુસાફિર ‘પ્રામાણિક ધંધા કે વ્યવસાયમાં નથી’ અને તેમના સાથીદારો સાથે હંમેશા સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી અને અન્ય પ્રોજેક્ટ સામે કેવડિયા વિસ્તારમાં લોકોના અસામાજિક અને ગેરકાયદેસર આયોજન કરવામાં સામેલ છે.

નર્મદા નિગમ દ્વારા હાથ ધરવામાં આવતા પર્યટન અને લોકોને સરકાર વિરોધી પ્રવૃત્તિમાં ગેરમાર્ગે દોરી રહ્યા છે. સરકાર વિરોધી નારા લગાવવામાં આવે છે. સરકારના કામમાં અવરોધ ઊભો કરે છે. વિસ્તારની કાયદો અને વ્યવસ્થાને ખલેલ પહોંચાડે છે. જો તેને આમ કરવામાં રોકી દેવામાં આવે તો તે અને તેના સાથીદારો ગેરકાયદેસર જૂથોમાં આવે છે. હિંસક હુમલાઓનું આયોજન કરે છે. તેઓ નર્મદા નિગમના કર્મચારીઓ સાથે તુચ્છ બાબતો અંગે દલીલ કરે છે. આતંકનું વાતાવરણ બનાવે છે. તે સાંપ્રદાયિક માનસિકતા દર્શાવે છે. અસામાજિક તત્વોને સાથે મળીને સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટીને નિશાન બનાવે છે. રાજ્યની બહારના સરકાર વિરોધી તત્વોને આશ્રય આપે છે. નજીકના ગામોમાં સભાઓનું આયોજન કરે છે. વિસ્તારની શાંતિને ખલેલ પહોંચાડે છે.

લોકોની નજરે લખન મુસાફીર

1982માં દિયોનાર (મુંબઇ) ખાતે વિનોબા ભાવેના ગૌરક્ષા સત્યાગ્રહ વિશે સાંભળ્યું હતું અને ગાંધીના પગલે ચાલવાની પ્રેરણા આપી હતી;

1985માં વિનોબા ભાવેના પવનર આશ્રમમાં (વર્ધા, મહારાષ્ટ્ર) 5 મહિના કામ કર્યું અને ત્યાંની ગૌશાળામાં કામ કર્યુ હતું.

જાણીતા ગાંધીવાદી ડો. દ્વારકાદાસ જોશી સાથે દો વર્ષો ગાળ્યા હતા. જે મુંબઈના સફળ આંખના નિષ્ણાત, જેમણે સ્વતંત્રતા ચળવળમાં જોડાવા માટે તબીબી કામ છોડી દીધું હતું.

લખન મુસાફીર 1986 થી 1989 દરમિયાન તે મિત્રના ખેતરમાં રાજપીપળામાં રહ્યા હતા. નજીકના આદિવાસી ગામોમાં જાહેર શૌચાલયો અને બાથરૂમ અને બાયો-ગેસ પ્લાન્ટ બનાવવામાં મદદ કરવા સાથે ઓર્ગેનિક ખેતીનો પ્રચાર કર્યો હતો.

1989 થી 1992 સુધી તેઓ રાજકોટ જિલ્લાના ધેડુકી વિસ્તારમાં રહ્યા હતા. જ્યાં તેમણે શૌચાલય-બાથરૂમ બાંધકામ અને સજીવ ખેતીને પ્રોત્સાહન આપવાનું ચાલુ રાખ્યું હતું. બાલવાડી અને આંગણવાડી જેવી શૈક્ષણિક પ્રવૃત્તિઓ પણ શરૂ કરી હતી.

1992 થી2004 સુધી તેઓ રાજપીપળાના કંટીન્દ્ર ગામમાં રહ્યા જ્યાં તેમણે જૈવિક ખેતી અને રાસાયણિક રહિત કાર્બનિક ગોળના ઉત્પાદન શરૂ કરાવ્યું હતું.

2004 નવોદય વિદ્યાલયમાં આદિવાસી બાળકોને ત્યાં પ્રવેશ અપાવવા માટે પણ કામ કર્યું જેથી શિક્ષણનું સ્તર અને આદિવાસી બાળકો આગળ આવી શકે

9. 2013 પછી તેઓ નાના આદિવાસી જમીનમાલિકો, ગરુડેશ્વર વીઅર અને કેવડિયા વિસ્તાર વિકાસ સત્તામંડળ સામે ખેડૂતોના હીતમાં લડત આપી હતી. રાષ્ટ્રીય ગ્રીન ટ્રિબ્યુનલ અને ગુજરાત હાઇકોર્ટનો પણ સંપર્ક કર્યો હતો.

કાડા વિરોધી આંદોલનમાં તત્કાલીન મહેસૂલ મંત્રી આનંદીબેન પટેલ અને તત્કાલીન નાણાં પ્રધાન નીતિન પટેલે તેમની સાથે બેઠક યોજી હતી અને આખરે સરકારે ત્યાં એડીએ જાહેર કરવાનો નિર્ણય રદ કર્યો હતો.

હવે પોલીસ અને કલેક્ટર કહે છે કે, “ કોઈ પણ સ્વીકાર્ય પ્રમાણિક કામ ન કરતા ”!!!

પહેલો પ્રશ્ન જે ઉદ્ભવે છે તે છે: બંધારણનો કયો લેખ અથવા કલમ અથવા પેટા-વિભાગ કે જેનો કાયદો પોલીસ અને અમલદારશાહીને નક્કી કરે છે કે કોઈ વ્યક્તિ શું કામ કરી શકે છે કે, શું કરી શકે છે અને શું કરી શકે છે. “સ્વીકાર્ય પ્રામાણિક કાર્ય” છે કે કેમ?

જે વ્યક્તિએ પોતાનું આખું જીવન બંધારણીય મૂલ્યોની જાળવણી માટે સમર્પિત કર્યું છે. ગાંધીજીના પગલે અવિરતપણે ચાલ્યા હતા. પૈસાદાર કુટુંબ હોવા છતાં તે અદિવાસીઓની વચ્ચે સાદાયથી લડ્યા હતા. સાઈકલ લઈને લોકોનો સંપર્ક કરીને સાદાઈથી જીવન જીવે છે.

જેમણે “પૈસા કમાવવા” ના માર્ગને પસંદ કરવાના બદલે સેવાના કામને પસંદ કર્યું હતું.  પોતાનું જીવન જાહેર કલ્યાણ અને લોકકલ્યાણમાં સમર્પિત કર્યું હતું. તે આજે પોલીસ દ્વારા કહેવામાં આવે છે કે તે કોઈ પણ સ્વીકાર્. પ્રમાણિક કામ ન કરતાં . તો શું ગાંધીજી પણ આવું જ કરતાં હતા. તેમનું કામ પ્રમામિક સ્વીકાર્ય ન હતું.

શું પાગલ વિકાસ પછીના અને પૈસાના વલણમાં વિશ્વાસ છે કે ‘નફો મેળવવો’ એ એક માત્ર સ્વીકાર્ય અને પ્રામાણિક કાર્ય છે? જો એમ હોય તો, પછીનો સવાલ છે: ગુજરાતમાં આર.એસ.એસ. ના કેટલા પ્રચારકો છે અને તેઓ કયા ‘સ્વીકાર્ય પ્રમાણિક કાર્ય’ માં રોકાયેલા છે? પોલીસ તેમની વિગતો જાહેર કરશે ?

કોઈ ફરિયાદ અથવા કાયદાના દાવો વિના, કોઈ પુરાવા અથવા તપાસ કર્યા વિના, પોલીસ તેની “કોમી માનસિકતા” કેવી રીતે નક્કી કરી શકે?

નાના આદિવાસી ખેડુતોની જમીન બચાવવા, તેમને માર્ગદર્શન આપવા, રેલીઓ, દેખાવો, કોર્ટની અરજીઓ અથવા સૂત્રોચ્ચાર કરવા જેવા કામો “ગેરકાયદેસર જૂથોનું આયોજન કરવા અને જાહેર શાંતિને ખલેલ પહોંચાડવા” સમાન છે, તો તે રાજકીય પક્ષો શું કરે છે ?

“સ્વીકાર્ય પ્રમાણિક કાર્ય” કરતા વધારે ગુજરાતને સેવા અને ‘લોકોના સેવકો’ ની જરૂર છે. રવિશંકર મહારાજ, બબલભાઇ મહેતા, જુગટ્રમકાકા અને ચૂનીકાકા (ચુનીભાઇ વિધ્ય) જેવા લોકો. વધુ અને વધુ લખન મુસાફિર્સ…

___________

લેખક ખેડૂત એકતા મંચ – ગુજરાતના પ્રમુખ છે, સંપૂર્ણ સમયના સામાજિક કાર્યકર, લેખક-પત્રકાર.