મોદી અને મનમોહનના સમયનો ગુજરાતનો કાપડ ઉદ્યોગ 16 વર્ષથી એક

2006 से मनमोहन और 2014 से मोदी के बाद भी गुजरात कपडे निर्यात में 16 साल से आगे नहीं बढा

Manmohan from 2006 and Modi from 2014, Gujarat has not progressed beyond 16 years in textile exports

ગાંધીનગર, 27 ઓગસ્ટ 2022

ગુજરાતમાંથી કપાસના ટુકડાઓ ઇજિપ્તમાં ફુસ્ટેટ ખાતેની કબરોમાં મળી આવ્યા છે, જે મધ્યયુગીન યુગમાં ઇજિપ્તમાં ભારતીય કાપડની નિકાસનું અસ્તિત્વ દર્શાવે છે.

સુરતમાં ‘ફેડેરેશન ઓફ ગુજરાત વિવર્સ વેલફેર એસોસિએશન’(ફોગવા) દ્વારા 26 ઓગસ્ટ 2022માં વણાટ માટેના ઉત્પાદનોનો ‘વાયબ્રન્ટ વિવર્સ એકસ્પો-2022 થયો હતો.

દેશના વસ્ત્રઉદ્યોગમાં ગુજરાત
દેશની કુલ વસ્ત્ર નિકાસમાં ગુજરાતનો હિસ્સો 12 ટકા છે. મેન મેડ ફાઈબર ઉત્પાદનમાં 38 ટકા છે. આર્ટ સિલ્ક ફેબ્રિકના ઉત્પાદનમાં સુરત દેશમાં 50 ટકા છે.

2007ના વાયબ્રંટ ગુજરાત
2008માં મોદી સરકારે વાઈબ્રંટ ગુજરાતમાં કાપણ અંગે વિગતો આપી હતી કે, રાષ્ટ્રીય કાપડની નિકાસમાં 12 ટકા યોગદાન સુરત આપે છે; દેશના 40 ટકાથી વધુ આર્ટ-સિલ્ક ફેબ્રિકનું ઉત્પાદન સુરતમાં થાય છે

ગુજરાતમાં 2007માં સંગઠિત ક્ષેત્રમાંથી 35 ટકાથી વધુ ફેબ્રિક અને વિકેન્દ્રિત પાવર લૂમ સેક્ટરમાંથી 25 ટકા ફેબ્રિક ગુજરાતમાં પેદા થતું હતું. ગુજરાતમાં એશિયાની સૌથી મોટી ડેનિમ ઉત્પાદક અરવિંદ મિલ્સ હતી.

કપાસ અને માનવસર્જિત ફાઇબર માટે રાજ્યની માલિકીની લૂમની સૌથી વધુ સંખ્યા (31 માર્ચ, 2006ના રોજ 6,888); ખાનગી માલિકીના લૂમ્સની બીજી સૌથી વધુ સંખ્યા (31 માર્ચ, 2006ના રોજ 11,963). હતી.

કપાસ/મેન મેડ ફાઇબર મિલોમાં 3 મિલિયન સ્પિન્ડલ હતી. કપાસ/ માનવસર્જિત ફાઇબર મિલોમાં 493 મિલિયન સ્પિન્ડલ હતી.

ગુજરાતને “ભારતનું કાપડ રાજ્ય” તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. કાપડના ઉત્પાદનમાં 28% યોગદાન આપે છે. “ગુજરાત એપેરલ એન્ડ એપેરલ પોલિસી” એ રાજ્યના આકર્ષણમાં વધારો કર્યો છે.

ભારતીય કાપડ અને વસ્ત્રો ઉદ્યોગમાં કૌશલ્ય વિકાસ તેના શ્રમ-સઘન સ્વભાવને કારણે એક પડકાર છે.
ભારતીય વસ્ત્રોના ઉદ્યોગને ગાર્મેન્ટિંગમાં કામદારોની અછતને કારણે આશરે 14% નુકસાન થાય છે. માત્ર 7% કાપડ એકમો કૌશલ્ય તાલીમ આપે છે.

ભારતીય કાપડ અને વસ્ત્રો ઉદ્યોગ 139 બિલિયન ડોલર છે. 2025 સુધીમાં 300 બિલિયન ડોલર સુધી થશે.

કુલ નિકાસના આશરે 13% નિકાસ સાથે રોગારદાતા પણ છે. કપાસ, ઊન, રેશમ, શણ વગેરે જેવા કાચા માલની વિપુલ ઉપલબ્ધતા અને અનુકૂળ મેક્રો-પર્યાવરણ સાથે, ભારત વૈશ્વિક રિટેલ બ્રાન્ડ્સ માટે પસંદગીનું સ્થળ છે.

સુરતમાં હીરા ઉદ્યોગ પછી, ડાયમંડ સિટીમાં દેશનું સૌથી મોટું મેન-મેઇડ ફેબ્રિક સેક્ટર છે.

2013માં શું હતું
યુએસ ડિપાર્ટમેન્ટ ઓફ કોમર્સના અહેવાલ અનુસાર, 2013 માં યુએસએએ $104 બિલિયન મૂલ્યના કાપડ અને વસ્ત્રોની આયાત કરી હતી. સુરત દરરોજ 3 કરોડ મીટર ફેબ્રિક વણાટ કરતું હતું. ફેબ્રિકનું વાર્ષિક ઉત્પાદન 9 બિલિયન મીટર છે. જે દેશમાં રૂ. 30,000 કરોડના પોલિએસ્ટર કાપડના કુલ ઉત્પાદનમાં 60 ટકા હિસ્સો ધરાવે હતો. 90 ટકા કાપડ ઉત્પાદન સાડીઓ અને ડ્રેસ મટિરિયલ હતું.

2013માં અમેરિકાની તમામ ટેક્સટાઇલ અને ગાર્મેન્ટની આયાતમાં ચીનનો હિસ્સો 39.79 ટકા હતો. જે $41.673 બિલિયન હતો. વિયેતનામ 8.38 ટકા, ભારત 6.01 ટકા, ઇન્ડોનેશિયા 4.99 ટકા અને બાંગ્લાદેશ 4.87 ટકા વર્ષ દરમિયાન યુએસએને કાપડ અને કપડાંના ટોચના પાંચ સપ્લાયર્સ હતા. સુરતમાંથી પાકિસ્તાન, પશ્ચિમ એશિયા અને યુએસએમાં આશરે રૂ. 1,100 કરોડના નોન-એપરલ ફેબ્રિકની નિકાસ હતી.

રાજ્યમાં બે દાયકા પહેલા ભાજપના 5 વર્ષના રાજમાં લઘુ અને સુક્ષ્મ ઉદ્યોગોની સંખ્યા 2.74 લાખ હતી. 2022માં 8.66 લાખ છે.

2015માં ભારતમાં પેટ્રોલિયમ ઉત્પાદનોમાં ગુજરાતનો ઉત્પાદન હિસ્સો 34 ટકા અને રસાયણો અને ફાર્મામાં 27 ટકા છે. એન્જિનિયરિંગ ઉદ્યોગોમાં તે 9.3 ટકા, ફૂડ અને પ્રોસેસિંગ 8.7 ટકા, ટેક્સટાઇલ અને એપેરલ 6.9 ટકા છે. જેમ્સ એન્ડ ગુજરાત જ્વેલરી સેક્ટરમાં, પ્રોસેસ્ડ હીરામાં ગુજરાતનો હિસ્સો 80 ટકા અને ભારતમાંથી 90 ટકા હીરાની નિકાસ થાય છે.

ગુજરાતમાં બે દાયકા પહેલા ઔદ્યોગિક ઉત્પાદન 2.27 લાખ કરોડ હતું. 2022માં 16.19 લાખ કરોડ છે. નવી ટેકનોલોજી, નવી પેટર્ન અને સ્કીલ અપગ્રેડેશનના સહારે રાજ્યનો કાપડ ઉદ્યોગ આગળ રહ્યો છે. ટેક્ષટાઈલ વિવિંગ ઉદ્યોગ ગુજરાતના કુશળ અને બિનકુશળ લોકોને ખૂબ મોટા પાયે રોજગારી આપે છે.

કેન્દ્રીય રેલ્વે અને ટેક્ષટાઈલ રાજ્યમંત્રી દર્શના જરદોશે જાહેર કર્યું હતું કે, ‘હર ઘર તિરંગા’ અભિયાનમાં દેશમાં ઉપયોગમાં લેવામાં આવેલા 20 કરોડ તિરંગામાંથી સુરતની ટેક્ષટાઈલ ઈન્ડસ્ટ્રીએ 7.50 કરોડ તિરંગાનું ઉત્પાદન કર્યું હતું.

કેન્દ્ર સરકારે મેન મેડ ફાઈબર, ટેક્નિકલ ટેક્ષટાઈલની યોજનાઓ અમલી બનાવી છે. દેશમાં મેગા ઈન્ટિગ્રેટેડ ટેક્ષટાઈલ રિજીયન અને એપેરલ (પીએમ-મિત્રા) પાર્ક અંતર્ગત રોડ, ટ્રેન અને પોર્ટ જેવી કનેક્ટિવિટીમાં ગુજરાત અગ્રેસર રહ્યું છે. 13 રાજ્યો પણ સહમત થયા છે.

આધુનિક ટેક્નોલોજીથી સજ્જ વિવિંગ એકમોથી અને કાપડની અવનવી વેરાયટીઓ થકી સુરતના ટેક્ષટાઈલ ઉદ્યોગને વેગ મળ્યો છે.