[:gj]રાજકીય પક્ષોની આવકનો ખૂબ મોટો હિસ્સો મૂળ દાતાને શોધી શકાતો નથી, તેથી તમામ દાતાઓની સંપૂર્ણ વિગતો આરટીઆઈ હેઠળ જાહેર ચકાસણી માટે ઉપલબ્ધ કરાવવી જોઈએ. કેટલાક દેશોમાં જ્યાં આ કરવામાં આવે છે તેમાં ભુતાન, નેપાળ, જર્મની, ફ્રાંસ, ઇટાલી, બ્રાઝિલ, બલ્ગેરિયા, અમેરિકા અને જાપાનનો સમાવેશ થાય છે. આમાંના કોઈપણ દેશમાં 67% કરતા વધારે ભંડોળના સ્રોત અજ્ઞાત હોવાનું શક્ય નથી, પરંતુ હાલમાં ભારતમાં તેવું છે.
તમામ દાનની ચુકવણીની રીત (20,000 રૂપિયાથી ઉપર અને નીચે), કુપન્સના વેચાણથી થતી આવક, સભ્યપદ ફી, વગેરે પક્ષો દ્વારા તેમના ઓડિટ અહેવાલોની ‘સૂચિ’ માં જાહેર કરવી જોઈએ, વાર્ષિક ધોરણે આવકવેરા વિભાગને સબમિટ કરવામાં આવે છે અને ઇસીઆઈ.
ઇસીઆઈએ ભલામણ કરી છે કે માત્ર લોકસભા, વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ લડનારા અને જીત મેળવનારા રાજકીય પક્ષોને જ કર મુક્તિ આપવામાં આવે. કમિશને એવી ભલામણ પણ કરી છે કે રૂ. 2000 થી વધુનું દાન કરનારા તમામ દાતાઓની વિગતો જાહેર ક્ષેત્રમાં જાહેર કરવામાં આવે. રાજકીય પક્ષોના ભંડોળમાં સુધારાઓ લાગુ કરવાના મજબુત વલણ માટે એડીઆર ઇસીઆઈને સમર્થન આપે છે અને આશા છે કે આ સુધારા અમલીકરણ માટે સરકાર દ્વારા સક્રિયપણે લેવામાં આવશે.
રાજકીય પક્ષો દ્વારા સુપરત કરવામાં આવેલા નાણાકીય દસ્તાવેજોની ચકાસણી દર વર્ષે કેગ અને ઇસીઆઈ દ્વારા મંજૂર કરવામાં આવતી સંસ્થા દ્વારા હાથ ધરવામાં આવવી જોઈએ જેથી રાજકીય પક્ષોના ભંડોળના સંદર્ભમાં પારદર્શિતા અને જવાબદારી વધે.
રાષ્ટ્રીય અને પ્રાદેશિક રાજકીય પક્ષોએ માહિતી અધિકાર કાયદા હેઠળ તમામ માહિતી પ્રદાન કરવી આવશ્યક છે. આ ફક્ત રાજકીય પક્ષો, ચૂંટણીઓ અને લોકશાહીને મજબૂત બનાવશે. જો કે, આરટીઆઈ કરે છે કે નહીં, રાજકીય પક્ષોએ જે રૂપિયા મેળવે છે અથવા ખર્ચ કરે છે તે સ્વેચ્છાએ હિસાબ કરવો જોઈએ.[:]
