[:gj]रासायनिक उर्वरकों की खपत बढ़ी है लेकिन उत्पादन घट गया है
Consumption of chemical fertilizers has increased but production has decreased in Gujarat
દિલીપ પટેલ, 8 એપ્રિલ 2022
જમીનની ફળદ્રુપતા ગુમાવવાની ખોટ સમગ્ર રાષ્ટ્રને ચૂકવવી પડે છે. ઉજ્જડ જમીનોને કારણે પાકનું ઉત્પાદન ઘટે છે, જેના કારણે ખેડૂતોની આવકમાં ઘટાડો થાય છે. દેશની સ્થિતિ નબળી પડે છે. રાષ્ટ્રીય કૃષિ આવકમાં ઘટાડો થાય છે.
માણસોની જેમ આપણી જમીન પણ બીમાર પડે છે. છોડને સામાન્ય રીતે તેમની વૃદ્ધિ માટે 17 પોષક તત્વોની જરૂર પડે છે. પોષક તત્વોની ઉણપ થાય છે. એસિડિક, ખારી અને ક્ષારયુક્ત જમીન પર પાણીનો ભરાવો એ જમીનના મુખ્ય રોગો છે.
ઘણા વિસ્તારોમાં પાકની ઉત્પાદકતા ઘટી રહી છે અથવા અટકી રહી છે.
સ્વતંત્રતા સમયે, જમીનમાં મુખ્યત્વે નાઈટ્રોજનની અછત હતી. પરંતુ આધુનિક ખેતીને કારણે 10 પોષક તત્વોની અછત સર્જાઈ છે. છોડની વૃદ્ધિ અને ઉપજને ઉપજ ઘટી રહી છે.
નાઈટ્રોજન, ફોસ્ફરસ અને પોટાશનો આદર્શ ગુણોત્તર બગડ્યો છે. ખાતરોના અસંતુલિત ઉપયોગથી આ સમસ્યા વધી છે.
83 ટકાથી વધુ જમીનમાં નાઈટ્રોજનની ઉણપ જોવા મળે છે. ફોસ્ફરસનું સ્તર મધ્યમ અને પોટાશનું સ્તર યોગ્ય જણાયું છે. જમીનમાં 39.1% માં સલ્ફર, 34% માં ઝીંક, 31% માં આયર્ન, 22.6% માં બોરોન, 4.8% માં તાંબુ છે. અન્ય વિકારોના કારણે પણ પાકની ઉપજ ઘટે છે. દેશની લગભગ 6.73 મિલિયન હેક્ટર જમીનમાં ક્ષાર અને આલ્કલીનું પ્રમાણ વધુ છે.
22 કરોડ 56 લાખ ખેડૂતોને કાર્ડ છે. દર ત્રણ વર્ષે તેમના ખેતરની માટીનું પરીક્ષણ કરાવવું જોઈએ. સોઈલ હેલ્થ કાર્ડ બાદ
ખાતરના વપરાશમાં 8 થી 10 ટકાનો ઘટાડો અને પાકની ઉપજમાં 5-6 ટકાનો વધારો થયો છે.
ગુજરાતમાં કુલ 1733000 ટન રાસાયણીક ખાતર વપરાય છે. નાઈટ્રોઝન 1183000 ટન, ફોસ્ફરસ 417000 ટન, યુરિયા-કે 132000 ટન ખાતર વપરાય છે. ૧૭૩૩
ખેડૂતો ખેતરમાં નાઈટ્રોજન – યુરિયા ખાતર રસાયણ તરીકે નાંખે છે તેમાં માત્ર 25 ટકા વપરાય છે. 75 ટકા યુરિયા તો વેડફાઈ જાય છે. વર્ષે 5થી 6 હજાર કરોડના નાઈટ્રોજન રસાયણ વપરાય છે. જેમાંથી 75 ટકા નકામું જાય છે. ખાતર નાંખાય છે તેમાં કૃષિ પાક 25 ટકા જ વાપરે છે. બાકીનું રસાયણ જમીનની અંદર ઉતરે છે. વરસાદમાં જતુ રહે છે કાંતો હવામાં ઉડી જાય છે. તેનો સીધો મતલબ કે 1250 કરોડનું વપરાય છે અને 3750 કરોડનું યુરિયા પાણી સાથે વહી જાય છે. તમામ ખાતરનો બગાડ ગણવામાં આવે તો વર્ષે 25 હજાર કરોડના રસાયણીક ખાતરના વપરાશમાં 20 હજાર કરોડ ધોવાય જાય છે. ખેડૂત દીઠ 40થી 50 હજાર રુપિયા વેડફાય છે.
યુરિયા પર સબસિડીને 1500થી વધારીને 2 હજાર રૂપિયા કરી છે. દેશમાં રવિ સિઝનમાં 28 હજાર કરોડ રૂપિયા ખાતરની સબસિડી આપે છે. ખેડૂત દીઠ 40-50 હજારનું ખાતર નકામું થઈ જાય છે.
ગુજરાતમાં 10 લાખ ટન યુરિયા વપરાય છે. સરકાર રૂપિયા 3 હજાર કરોડની સબસિડી આપે છે. આમ ગુજરાતમાં રૂપિયા 6 હજાર કરોડના યુરિયા ખેડૂતો વાપરે છે.[:en]
Dilip Patel, 8 April 2022
The entire country has to bear the loss of soil fertility. Barren land reduces crop yields, which in turn lowers the income of farmers. The condition of the country is getting worse. National agricultural income is declining.
Like humans, our earth also gets sick. Plants generally require 17 nutrients for their growth. Nutrient deficiencies occur. Waterlogging is a major soil disease on acidic, saline and alkaline soils.
Crop productivity is declining or stabilizing in many areas.
At the time of independence, the soil was mainly nitrogen deficient. But modern farming has created 10 nutrient deficiencies. Plant growth and yield are decreasing.
The ideal ratio of nitrogen, phosphorus and potash is disturbed. This problem is compounded by unbalanced use of fertilizers.
Nitrogen deficiency is found in more than 83% of the soil. Phosphorus level is found to be moderate and potash level is found to be suitable. Soil contains 39.1% sulphur, 34% zinc, 31% iron, 22.6% boron and 4.8% copper. Crop yields also decline due to other disorders. About 6.73 million hectares of land in the country is rich in salts and alkalis.
22 crore 56 lakh farmers have cards. Their field soil should be tested every three years. after soil health card
Fertilizer consumption has declined by 8 to 10 per cent and crop yields have increased by 5-6 per cent.
A total of 1733000 tonnes of chemical fertilizers are used in Gujarat. 1183000 tonnes of nitrogen, 417000 tonnes of phosphorus, 132000 tonnes of urea are used. 13
Only 25 percent of the nitrogen-urea fertilizer applied by the farmers in the field is used. 75% of urea is wasted. Every year 5 to 6 thousand crore nitrogen chemicals are used. 75% of which goes to waste. Agricultural crops use only 25% of the fertilizer used. The rest of the chemicals go underground. Gets lost in the rain and gets blown away in the wind. It literally means that 1250 crores are spent and 3750 crores urea flows along with the water. If all fertilizers are considered to be wasted, then Rs 20,000 crore is wasted in the use of chemical fertilisers, at Rs 25,000 crore annually. 40 to 50 thousand rupees are wasted per farmer.
The subsidy on urea has been increased from Rs 1,500 to Rs 2,000. Ravi subsidy of Rs 28,000 crore is given in the country during the Ravi season. 40-50 thousand manure per farmer becomes useless
One million tonnes of urea is used in Gujarat. The government gives a subsidy of Rs 3,000 crore. Thus, farmers in Gujarat use urea worth Rs 6,000 crore.[:hn]रासायनिक उर्वरकों की खपत बढ़ी है लेकिन उत्पादन घट गया है
Consumption of chemical fertilizers has increased but production has decreased in Gujarat
दिलीप पटेल, 8 अप्रैल 2022
मिट्टी की उर्वरता का नुकसान पूरे देश को उठाना पड़ता है। बंजर भूमि फसल की पैदावार को कम करती है, जो बदले में किसानों की आय को कम करती है। देश की हालत खराब होती जा रही है। राष्ट्रीय कृषि आय घट रही है।
इंसानों की तरह हमारी धरती भी बीमार हो जाती है। पौधों को आमतौर पर उनके विकास के लिए 17 पोषक तत्वों की आवश्यकता होती है। पोषक तत्वों की कमी हो जाती है। अम्लीय, लवणीय और क्षारीय मिट्टी पर जलभराव एक प्रमुख मृदा रोग है।
कई क्षेत्रों में फसल उत्पादकता घट रही है या स्थिर हो रही है।
स्वतंत्रता के समय, मिट्टी में मुख्य रूप से नाइट्रोजन की कमी थी। लेकिन आधुनिक खेती ने 10 पोषक तत्वों की कमी पैदा कर दी है। पौधों की वृद्धि और उपज घट रही है।
नाइट्रोजन, फास्फोरस और पोटाश का आदर्श अनुपात बिगड़ गया है। उर्वरकों के असंतुलित प्रयोग से यह समस्या और बढ़ जाती है।
83% से अधिक मिट्टी में नाइट्रोजन की कमी पाई जाती है। फास्फोरस का स्तर मध्यम और पोटाश का स्तर उपयुक्त पाया गया है। मिट्टी में 39.1% सल्फर, 34% जस्ता, 31% लोहा, 22.6% बोरॉन और 4.8% तांबा होता है। अन्य विकारों के कारण फसल की पैदावार में भी गिरावट आती है। देश में लगभग 6.73 मिलियन हेक्टेयर भूमि लवण और क्षार से समृद्ध है।
22 करोड़ 56 लाख किसानों के पास कार्ड हैं। उनकी खेत की मिट्टी का परीक्षण हर तीन साल में किया जाना चाहिए। मृदा स्वास्थ्य कार्ड के बाद
उर्वरक की खपत में 8 से 10 प्रतिशत की गिरावट आई है और फसल की पैदावार में 5-6 प्रतिशत की वृद्धि हुई है।
गुजरात में कुल 1733000 टन रासायनिक उर्वरकों का उपयोग किया जाता है। 1183000 टन नाइट्रोजन, 417000 टन फास्फोरस, 132000 टन यूरिया का उपयोग किया जाता है। 13
किसानों द्वारा खेत में लगाए गए नाइट्रोजन-यूरिया उर्वरक का केवल 25 प्रतिशत ही उपयोग किया जाता है। 75 फीसदी यूरिया बर्बाद हो जाता है। हर साल 5 से 6 हजार करोड़ नाइट्रोजन रसायनों का इस्तेमाल होता है। जिनमें से 75% बेकार चला जाता है। कृषि फसलें उपयोग किए गए उर्वरक का केवल 25% उपयोग करती हैं। बाकी रसायन भूमिगत हो जाते हैं। बारिश में खो जाता है और हवा में उड़ जाता है। इसका शाब्दिक अर्थ है कि 1250 करोड़ खर्च होते हैं और 3750 करोड़ यूरिया पानी के साथ बहते हैं। यदि सभी उर्वरकों को बर्बाद माना जाता है, तो सालाना 25,000 करोड़ रुपये रासायनिक उर्वरकों के उपयोग में 20,000 करोड़ रुपये बर्बाद हो जाते हैं। प्रति किसान 40 से 50 हजार रुपये बर्बाद होते हैं।
यूरिया पर सब्सिडी 1,500 रुपये से बढ़ाकर 2,000 रुपये कर दी गई है। रवि सीजन के दौरान देश में 28,000 करोड़ रुपये की रवि सब्सिडी दी जाती है। प्रति किसान 40-50 हजार की खाद हो जाती है बेकार
गुजरात में 10 लाख टन यूरिया का इस्तेमाल होता है। सरकार 3,000 करोड़ रुपये की सब्सिडी देती है। इस प्रकार, गुजरात में किसान 6,000 करोड़ रुपये के यूरिया का उपयोग करते हैं।[:]
