રૂપાણી આટલું તો કરો, ખાવાનું તો આપો

ભારતના ટોચના સિવિલ સોસાયટી નેટવર્ક, નેશનલ અલાયન્સ People’sફ પીપલ્સ મૂવમેન્ટ્સ (એનએપીએમ) એ એક નિવેદનમાં કહ્યું છે કે ભારત સરકાર તેમના ગામોમાં પાછા ફરવા માટે ભયાવહ જંગી સ્થળાંતર કરેલી વસ્તીની તુલનામાં “ઘણી ઓછી ટ્રેનો” પૂરી પાડે છે. “કામદારો માટે ટ્રેનોનું શેડ્યૂલ જાણવા માટે કોઈ પારદર્શક મિકેનિઝમ નથી અને તેઓને તેમના ઘેર રાજ્યોમાં ક્યારે લેવામાં આવશે.”
ઘણા લોકોની મુસાફરી માટે ગેરકાયદેસર રીતે શુલ્ક લેવામાં આવે છે. રાજ્ય સરકારોના વલણથી પણ મદદ મળી નથી. ઘણા રાજ્યો પર એવા ઉદ્યોગોનું દબાણ છે કે જેઓ તેમના આહાર, આશ્રય અને સલામતીની પરવા કર્યા વિના જબરદસ્તીથી કામદારોને રાખવા માગે છે.

ગૃહ મંત્રાલય દ્વારા ‘લોકડાઉન કરતા પહેલા’ ફસાયેલા લોકોને ફક્ત મુસાફરી કરવાની પરવાનગી આપવામાં આવી હોવાને કારણે ગૃહ મંત્રાલયે સ્થળાંતર કરનારાઓને તેમના ઘરે પરત ફરવા દેવાની આખી યોજનાને હાકલ કરી હતી, મુખ્યમંત્રી સચિવ અશ્વિનીકુમારે જણાવ્યું હતું કે ,
લૉકડાઉનના સમયમાં રાજ્યભરમાંથી 11 મે 2020 સુધીમાં 209 ટ્રેનોમાં 5.50 લાખ શ્રમિકોને પરપ્રાંતિય શ્રમિકો-મજૂરોને ગુજરાત બહાર લઈ જવામાં આવ્યા છે.
શ્રમિક સ્પેશિયલ ટ્રેનો દોડાવવાનું ભગીરથ કાર્ય અમદાવાદ, રાજકોટ, વડોદરા અને સુરત ખાતેથી મુખ્ય પ્રધાન વિજય રૂપાણીએ કર્યું છે.
8 મે 2020 સુધીમાં દેશભરમાંથી 461 મજૂર ટ્રેન દોડી હતી. જેમાં ગુજરાતમાંથી 45 ટકા એટલે કે 209૨૦૯ ટ્રેન દોડાવાઈ છે. મહારાષ્ટ્રમાં 61, તેલંગાણા 27, પંજાબ 49 અને ગુજરાત 209 45 ટકા થાય છે.
ગુજરાતમાંથી જે 209 ટ્રેનો દોડી છે, તેમાં ઉત્તર પ્રદેશ માટે 147, બિહાર માટે 23, ઓરિસ્સા માટે 21, મધ્યપ્રદેશ માટે 11 ઝારખંડ માટે 6 અને છત્તીસગઢ માટે 1 ટ્રેનનો સમાવેશ થાય છે.
અમદાવાદથી 50 ટ્રેન, સુરતથી 72 ટ્રેન, વડોદરાથી 16 ટ્રેન, રાજકોટમાંથી 10 ટ્રેન મોરબીમાંથી 12 ટ્રેન પાલનપુરથી 6 ટ્રેન, નડિયાદ-જામનગરથી 5-5, આણંદ અને ગોધરાથી 4-4 ટ્રેન, ભાવનગર, જૂનાગઢ, નવસારી, વાપીથી 3-3 ટ્રેન અને અન્ય જિલ્લાઓમાંથી એક-બે ટ્રેનો દોડાવવામાં આવી છે. 2.56 લાખ જેટલા શ્રમિક-મજૂરોને વતન પહોંચાડાયા છે.

• સરકારે લાંબા ગાળાની ‘માઇગ્રન્ટ વર્કર્સ એક્શન પ્લાન’ લઈને આવવું જોઈએ, કારણ કે તેમાંની મોટી સંખ્યામાં આજીવિકા ગુમાવી છે અને લોકડાઉનને કારણે ગરીબ થઈ ગઈ છે. તેમને રાજ્ય સરકાર પ્રવાસ દરમિયાન ખાવાનું આને પૈસા આપવામાં આવે.
• ઓછામાં ઓછા આવતા 6 મહિના માટે સરકારે પીડીએસ દ્વારા ડ્રાય રેશન ડિલિવરીનું વૈશ્વિકરણ કરવું જોઈએ. તેવી જ રીતે, રાજ્યએ ખાતરી કરવી આવશ્યક છે કે તમામ કામદારોને તાળાબંધીના સંપૂર્ણ સમયગાળા માટે સંપૂર્ણ વેતન ચૂકવવામાં આવે છે અને ઠેકેદારો જવાબદાર છે.
• કામદારોને તેમના ઘરેલુ જિલ્લા અને રાજ્યમાં તાત્કાલિક સલામતી અને ગૌરવ સાથે લાવવામાં આવે. પરિવહન કરનારાઓને ગૃહ રાજ્યમાં પહોંચવાની છૂટ હોવી જોઈએ, જ્યાં તેમને ક્વોરેન્ટેઇન કરી શકાય, ગામની શાળા / પંચાયતમાં બધી સુવિધાઓ ઉભી કરેલી હોવી જોઈએ.
• પરત ફરતા સ્થળાંતર કામદારો માટે રાજ્ય અને જિલ્લાના તમામ મુખ્ય પ્રવેશ સ્થળો પર સંપૂર્ણ સુવિધાયુક્ત ક્વોરેન્ટાઇન સેન્ટર સ્થાપવામાં આવે. શારીરિક અંતર, પીપીઇ કિટ્સ અને પોષક જરૂરિયાતો સહિત, કોવિડ -19 માર્ગદર્શિકા અને પ્રોટોકોલોનું સખત પાલન કરવું જોઈએ.
• મુસાફરો અથવા તબીબી સર્ટિફિકેટ માટે સ્થળાંતર કરનારા પૈસા વસૂલતા ટ્રાઉટ્સ અને ભ્રષ્ટ અધિકારીઓ પર કડક પગલાં લેવા જોઈએ. સંબંધિત ગામોમાં ક્વોરેન્ટાઇન સેન્ટરોથી મફત પરિવહન આપવામાં આવે.
• ગૃહરાજ્યમાં પ્રવેશતા પ્રત્યેક સ્થળાંતર કરનારને ન્યુનતમ અને તાત્કાલિક રોકડ સહાય પૂરી પાડવી જોઈએ.
• કામદારોને ટ્રેન અને બસના સમયપત્રકની સ્પષ્ટ વિગતો પ્રદાન કરવી આવશ્યક છે અને ઘણી ભાષાઓમાં સમાન વાતચીત કરવા માટે એક યોગ્ય મિકેનિઝમ મૂકવી આવશ્યક છે. ગૃહ રાજ્યો અને યજમાન રાજ્યોએ સ્પષ્ટ અને સરળ પ્રોટોકોલ લાવવું આવશ્યક છે, જેમાં ઓફ લાઇન નોંધણી અને રાજ્ય મુજબની ટોલ ફ્રી, 24×7 ફંક્શનલ હેલ્પલાઈનનો સમાવેશ ફક્ત સ્થળાંતર વળતર માટે છે. કામદારો માટે બસ મુસાફરી સુનિશ્ચિત કરવા માટે પડોશી ઘર અને યજમાન રાજ્યોએ સંકલન કરવું આવશ્યક છે.
• પોલીસને કડક સૂચનો કોઈ પણ સંજોગોમાં કામદારોને ખરાબ વર્તન, સતામણી કે મારપીટ ન કરવી જોઇએ. તેના બદલે, ઓન ગ્રાઉન્ડ અધિકારીઓ પાસે પૂરતી માહિતી હોવી આવશ્યક છે, જેથી તે જ કામદારોને પહોંચાડી શકાય. બધા કામદારો કે જેઓ યજમાન રાજ્યમાં ફસાયેલા છે, પરત પ્રવાસની તારીખ સુધી ખોરાક અને આશ્રયની ખાતરી કરવી આવશ્યક છે.
• બધા મોટા રાજમાર્ગો, રેલ્વે સ્ટેશનો પર ખાદ્ય અને સહાય / માહિતી ડેસ્કની વ્યવસ્થા કરવી જોઈએ.